Pielęgnacja Kwiatów

Cebulowe i bulwiaste

Amarylis

      Amarylis (Amaryllis). Wieloletnia roślina cebulowa o dużych, pachnących kwiatach, barwy białej lub różowej. Liście długie, językowate, pojawiają się po przekwitnieniu. Amarylis jest podobny do rośliny domowej kwitnącej w zimie - hipeastrum. Do tego rodzaju należy tylko jeden gatunek.

Rozmiary Wysokość 30-70 cm.

Gatunki i odmiany

        Amarylis piękny (Amaryllis belladonna) - kwiaty lejkowate, zebrane po 6-12 w baldachy, na długich, bezlistnych, purpurowych łodygach. Liście równowąskie, ciemnozielone, długości 50 cm, pojawiają się jesienią. 'Johannesburg' - kwiaty jasnoróżowe o kremowym środku, 'Kimberley' - kwiaty czerwono-różowe o białym środku, 'Michael Vassar' - kwiaty ciemnoczerwone lub białe o żółtym środku, 'Ian Black' - kwiaty jasnoróżowe, 'Bill Richardson' - kwiaty białe, 'Karl King' - kwiaty jasnoróżowe o żółtawym środku i pofalowanych brzegach.

Kwitnienie Kwitnie późnym latem.

Wymagania

Gleba dobrze przepuszczalna, żyzna, z dodatkiem torfu. Stanowisko słoneczne.

Uprawa i pielęgnacja

Roślina mało odporna, w warunkach klimatu polskiego może być uprawiana jedynie w szklarni lub w domu, pielęgnuje się ją podobnie jak hipeastrum.

Rozmnażanie

Oddzielanie cebul przybyszowych, wysiew nasion.

Cięcie

Usuwamy pęd kwiatowy po przekwitnięciu.

Czosnki ozdobne

        W kuchni nie sposób się obejść bez czosnku, ale i na rabacie warto przeznaczyć dla niego miejsce. Czosnki ozdobne zakwitają na przełomie wiosny i lata, a cebule sadzimy właśnie teraz - we wrześniu i październiku.

      Choć to brzmi jak herezja, czosnek jest kuzynem... wonnych lilii. Zarówno lilie jak i czosnki należą do jednej rodziny liliowatych. Gatunków czosnku jest około 300. Wszystkie są bylinami wytwarzającymi cebule (w rzadkich przypadkach kłącza). Rosną w strefie umiarkowanego klimatu półkuli północnej. W XVIII w. Linneusz pod nazwą Allium (zarezerwowaną przez starożytnych Rzymian dla czosnku jadalnego) umieścił 280 roślin cebulowych zarówno jadalnych, jak i ozdobnych. Dziś wyróżniamy 80 gatunków czosnków ozdobnych - uprawnych i rosnących dziko w Europie, Afryce Północnej, Azji i Ameryce Północnej.

CZOSNEK ZŁOCISTY (ALLIUM MOLLY)

Parada gwiazd

      Czosnki ozdobne mają niepospolity wygląd. Spośród zielonego skupiska liści wyrastają pojedyncze główki zbudowane z drobnych kwiatów, najczęściej w odcieniach bieli, różu, fioletu. Z daleka kwiatostany wyglądają jak kolorowe dmuchawce. Gatunki mają zróżnicowaną wysokość - formy niskie osiągają zaledwie 15-25 cm, a najwyższe dorastają do 150 cm. Część podziemną stanowią cebule zróżnicowane pod względem wielkości i wyglądu.


           Najokazalszym gatunkiem jest czosnek olbrzymi (Allium giganteum). Na grubym sztywnym pędzie osiągającym 150 cm wysokości osadzony jest kulisty fioletowy kwiatostan o średnicy 10-12 cm. Rośliny kwitną w czerwcu i lipcu. Warto je sadzić w dużych grupach. Dobrze prezentują się w kompozycjach z liliami czy pustynnikami. Coraz częściej wykorzystywane są przez florystów - w bukietach żywych i suchych.


      Mniejszym kuzynem czosnku olbrzymiego jest czosnek okazały (Allium aflatunense). Dorasta do wysokości 70 cm. Kwitnie wcześniej - okazałe kwiaty w odcieniu lila-róż (o średnicy około 10 cm) pojawiają się w końcu maja i w pierwszej połowie czerwca.


      Czosnek główkowaty (Allium sphaerocephalon) można spotkać nie tylko w ogrodach. Rośnie także na naturalnych stanowiskach na suchych łąkach Wyżyny Małopolskiej. Ma kwiatostany intensywniej fioletowe i o wiele mniejsze od czosnku olbrzymiego czy okazałego. Kwitnie w lipcu po niemal całkowitym zaschnięciu liści.

CZOSNEK OKAZAŁY (ALLIUM AFFLANTUNESE)

CZOSNEK KARATAWSKI (ALLIUM KARATAVIENSE)


Inne też są piękne


        Czosnek karatawski (Allium karataviense) pochodzi z Kazachstanu. Ma dwa okazałe szerokie liście o niebieskawym odcieniu, które zachowują ładny wygląd także w czasie kwitnienia rośliny. To rzadkość, bo u większości czosnków liście zaczynają zasychać jeszcze przed rozpoczęciem kwitnienia. Zdobi je różowa obwódka. Spomiędzy nich wyrasta krótka łodyga (o wysokości około 20 cm) zakończona dorodnym kulistym szarobiałym kwiatostanem, który w miarę przekwitania różowieje. Czosnek karatawski kwitnie od maja do końca czerwca.

         Ciekawie wygląda czosnek Krzysztofa (Allium christophii). Tworzy pęd wysokości 25-30 cm zakończony ogromnym kulistym kwiatostanem o średnicy dochodzącej do 20 cm zbudowanym z 80-100 fioletowych kwiatów przypominających kształtem gwiazdki. Chętnie uprawianą odmianą jest 'Star of Persia' o pokrytych kutnerem niebieskawo-zielonych liściach.

        Wśród czosnków ozdobnych znajdziemy także gatunki o kwiatach mleczno białych lub kanarkowo żółtych. Czosnek neapolitański (Allium neapolitanum) dorasta do wysokości 25-30 cm. Śnieżnobiałe kwiaty tworzą luźne baldachy. Zakwita już w kwietniu. Żółciutkie kwiaty czosnku złocistego (Allium molly) zebrane są po 30-40 na pędzie dorastającym do wysokości 20-25 cm. Kwitnie pod koniec maja i w czerwcu. Liście pozostają dekoracyjne także po kwitnieniu.

CZOSNEK KRZYSZTOFA (ALLIUM CHRISTOPHI)

Co lubią najbardziej


       Czosnki ozdobne mają niewielkie wymagania siedliskowe. Dobrze rosną na glebach piaszczystych, piaszczysto-gliniastych i na lekkich glinach. Gleba powinna być głęboko spulchniona i starannie uprawiona, bogata w wapń. Należy je sadzić w miejscach słonecznych lub tylko lekko zacienionych. Kwitnieniu i rozwojowi nie sprzyjają lata chłodne i wilgotne. W czasie suchych sezonów należy je obficie podlewać, bo inaczej będą słabo rosły I i kwitły. Zanim rośliny zakwitną, można dwukrotnie zasilić cebule nawozami wieloskładnikowymi w ilości 20 g/m2.

        Najokazalsze czosnki można pozostawić na tym samym stanowisku przez dwa, trzy sezony. Po tym okresie należy je wykopać latem, gdy zaschną już liście. Cebulki przybyszowe trzeba oddzielić, przechować w piwnicy, a jesienią wysadzić w nowe miejsce.

         Pamiętajmy, że cebulki przybyszowe gatunków silnie rosnących (np. czosnek olbrzymi czy czosnek okazały) kwitną dopiero w drugim lub trzecim roku uprawy. Cebule czosnku złocistego w ciągu jednego roku dorastają do wielkości cebul dorosłych i są zdolne do wydania kwiatów w następnym sezonie.


Sadzimy czosnek

Czosnków ozdobnych nie sadzimy na stanowiskach, gdzie uprawiana była cebula, czosnek jadalny lub pory ze względu na niebezpieczeństwo porażenia przez te same choroby, szczególnie wirusowe.

Jeśli gleba jest uboga w składniki pokarmowe przed sadzeniem cebul można ją wzbogacić nawozem wieloskładnikowym w ilości 30 g na m2.

Najodpowiedniejszą porą sadzenia cebul jest przełom września i października.

Cebule sadzi się na głębokość równą trzykrotnej wysokości cebuli.

Niskie gatunki sadzi się w odstępach 15-20 cm, gatunki wysokie co 30-40 cm.

Przy zakupie cebul wybieraj te dorodne, bez uszkodzeń mechanicznych i oznak pleśni.

Hipeastrum - Hippeastrum

     Rozkwita zjawiskowo, by dodać piękna zimowym dniom, a jego urody nie przyćmiewa nawet gwiazda betlejemska. Jest symbolem dostojeństwa i szlachetnej miłości.

       Hipeastrum swe korzenie wywodzi z tropikalnych rejonów Ameryki Południowej. Nazywa się też zwartnicą, a potocznie - choć niewłaściwie - amarylisem. Najbardziej imponujące odmiany w kolorze krwistej czerwieni, wielu odcieniach różu lub nieskazitelnej bieli są mieszańcami (Hippeastrum hybridum) uzyskanymi w wyniku długoletnich prac hodowlanych. Przy zakupie doniczkowych roślin warto wybierać te, które nie rozwinęły jeszcze pąków. Wiele przyjemności będą też mieli ci, którzy kupią cebulę i sami wyhodują z niej piękny okaz.

'Allure' - wysokość 40-50 cm, kwiaty niemal pełne, różowo obrzeżone

'Yellow Goddess' - wysokość 50-60 cm, kwiaty o oryginalnym żółtawym zabarwieniu


Przygotowania do spektaklu



       Zimą, a czasem także wczesną wiosną, można kupić cebule zwartnicy obsypane garścią torfu w perforowanych woreczkach plastikowych. Bywają też cebule w dekoracyjnych pudełkach - w sam raz na prezent. Nazwy niektórych odmian mówią same za siebie: 'Mery Christmas' (krwistoczerwona) i 'Christmas Gift' (biała). Do okresu karnawału pasuje jak ulał 'Dancing Queen' z półpełnymi kwiatami łososiowymi z białym pasem. Jak należy z nimi postępować?

      Doniczka dla rośliny powinna być tylko trochę szersza od cebuli, z każdej strony na dwa palce. Jej dno wysypujemy grubą warstwą keramzytu, a następnie umieszczamy cebulę w torfie zmieszanym z ziemią uniwersalną do 1/3 jej wysokości. Potem dosypujemy torfu, nie ubijając go mocno. Jeśli na cebuli są małe czerwone plamy, należy najpierw na 15 min zanurzyć ją w roztworze grzybobójczym sporządzonym z dwu preparatów chemicznych, np. Bayleton i Kaptan. Zdrowo wyglądającej cebuli profilaktycznie można zrobić kąpiel z preparatów ekologicznych (Bioczos lub Biosept). Pojemnik ustawiamy w bardzo jasnym, ciepłym (20-25 st. C) pomieszczeniu.


Widowisko, jakich mało



      Początkowo torf podlewany bardzo oszczędnie, wystarczy, by był lekko wilgotny. Czekać nie musimy długo. Najpierw z cebuli wyłania się białawy pąk. Powoli nabrzmiewa, potem ładnie zielenieje i wznosi się na grubej łodydze do wysokości około 60 cm. Wygląda wówczas jak królewskie insygnium. Teraz hipeastrum potrzebuje nieco więcej wilgoci. Po 4-6 tygodniach następuje kulminacja - z pąka opadają zielone pochewki i ukazują się nierozwinięte, ale już pięknie wybarwione kwiaty. Kolejno rozchylają płatki, tworząc kilkudziesięciocentymetrowe kielichy. W chłodnawych (18-20 st. C) pomieszczeniach kwitną 3-4 tygodnie, dłużej, jeśli wyrośnie kolejna łodyga. Pielęgnacja kwiatu jest czystą przyjemnością. Polega jedynie na dbaniu, by podłoże było stale umiarkowanie wilgotne (dorodne rośliny używają sporo wody). Co dwa tygodnie dodajemy do niej nawóz dla roślin kwitnących.

       Przekwitnięte kwiaty usuwamy, ale łodygę pozostawiamy, by wszystkie zgromadzone w niej zapasy zostały przetransportowane do cebuli. Trzeba więc poczekać, aż sama żółknie. Roślina nadal potrzebuje sporo światła. Troskliwie ją podlewamy i nawozimy, by wytworzyła dużo liści. Im będzie ich więcej, tym cebula bardziej się wzmocni. Latem hipeastrum lepiej nie wystawiać do ogrodu, bo tam czyhają na nią pobzygi - owady gotowe skonsumować każdą cebulę.

'Naughty Lady' - odmiana karłowa, (30-40 cm). Kwitnie wyjątkowo długo (do ośmiu tygodni). Kwiaty z charakterystyczną białą gwiazdką w środku

'Red Lion' - wysokość 40-50 cm, szkarłatne pojedyncze kwiaty. Najpopularniejsza odmiana w okresie Bożego Narodzenia

Przymusowy antrakt


       By hipeastrum przygotowało się do kolejnego kwitnienia, musi trochę odpocząć. W sierpniu stopniowo zaprzestajemy podlewania oraz rezygnujemy z nawożenia. Gdy wszystkie liście zaschną, doniczkę z cebulą ustawiamy w pomieszczeniu o temperaturze 10-15 st. C, np. w chłodnej piwnicy, i przechowujemy ją prawie na sucho. W listopadzie rośliny wyjmujemy z ziemi (powinna odpoczywać 2-4 miesiące). Jeśli wokół starej cebuli pojawiły się młode cebulki, oddzielamy je. Dużym cebulom przygotowujemy grzybobójczą kąpiel i wysadzamy do nowego podłoża. Cykl się zamyka. Małe cebulki sadzimy po kilka w jednym pojemniku i przez 2 lata uprawiamy bez okresu spoczynku, zasuszamy je dopiero latem trzeciego roku. Wtedy następnej wiosny powinny zakwitnąć.

By zakwitły na święta


 

Listopad: sadzimy cebule do świeżej ziemi

Początek grudnia: cebule zaczynają kiełkować (cztery tygodnie po posadzeniu

Połowa grudnia: rozwijają się pierwsze pąki

Koniec grudnia: pełnia kwitnienia

Luty - lipiec: roślinę zdobią tylko zielone liście

Sierpień - listopad: spoczynek bulw

hiacynt


      Hiacynt (Hyacinthus). Wieloletnia roślina cebulowa, mrozoodporna, zimująca w gruncie, w Polsce może przemarzać. Kwiaty silnie pachnące, zebrane we wzniesione, gęste lub luźne grona. Liście odziomkowe równowąskie. Owoc- torebka.


Rozmiary Wysokość 20-30 cm.


Gatunki i odmiany


        Hiacynt wschodni (Hyacinthus orientalis) - od tego gatunku pochodzą wszystkie współczesne odmiany hodowlane, kwiaty w luźnych gronach na pędach długości 20 cm, barwy białej, różowej, czerwonej, żółtej, fiołkowej lub niebieskiej. 'Borah' - odmiana o perłowo niebieskich kwiatach, 'Pink Pearl' - kwiaty ciemnoróżowe, 'Carnegie' - kwiaty białe w gęstych gronach, 'Yellow Hammer' i 'City of Harlem' - kwiaty żółte, 'Hollyhock' - odmiana o kwiatach pełnych, czerwono-różowych.


Kwitnienie


     Hiacynty nie pędzone kwitną od późnej zimy do wczesnej wiosny, pędzone od Świąt Bożego Narodzenia do późnej zimy. Uprawiane w gruncie kwitną w połowie wiosny (IV-V). Kwiaty utrzymują się przez okres 3-4 tygodni.


Wymagania


 Gleba żyzna, przepuszczalna. Stanowisko słoneczne i osłonięte.

Uprawa i pielęgnacja


      Cebule sadzimy w gruncie pod koniec IX i w X, na głębokość 10-20 cm. Okrywamy na zimę warstwą kory, słomy, etc. W jednym miejscu mogą przebywać przez wiele lat, o ile zapewni się im odpowiednie warunki. Hiacynty można też uprawiać, wykopując je na przełomie VI/VII (cebule przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu) i sadząc w tym samym roku jesienią, co zmniejsza ryzyko porażenia przez choroby grzybowe i bakteryjne. Cebule pędzimy od połowy XI do początku V, w tym celu sadzimy je od połowy IX do połowy XII i umieszczamy w chłodnym i ciemnym miejscu na 8-10 tygodni, a następnie przenosimy do ciepłego i jasnego pomieszczenia (18-23oC), gdzie zakwitną po 3-4 tygodniach.


Rozmnażanie


        Cebule przybyszowe- nacinanie lub drążenie piętki cebul matecznych (5 letnich) powoduje liczne wytwarzanie cebul przybyszowych (w VII), sadzonki z łusek cebul z kawałkiem piętki, sadzonki liściowe, nasiona.


Cięcie


 Ścinamy kwiatostany po przekwitnięciu.


Podlewanie i nawożenie


      Podlewamy w małych ilościach, gdy wiosna i jesień są bezdeszczowe. Nawozimy nawozem wieloskładnikowym dla roślin kwitnących.


Choroby i szkodniki


       Większość chorób spowodowana jest nadmierną wilgotnością podłoża. Szara pleśń, zgnilizna twardzikowa, mokra zgnilizna cebul, mozaika hiacynta, nekroza, ospowatość cebul, rozdęte i żółte liście powoduje miękka zgnilizna cebul, żółta bakterioza hiacynta i zgnilizna korzeni. Rozkruszki, węgorki.


Zastosowanie


      Rośliny ozdobne uprawiane w pojemnikach, na rabatach i kwietnikach, jako obwódki. Popularne rośliny doniczkowe. Nadają się na kwiat cięty. Wykorzystywane w przemyśle perfumeryjnym.

Jaskier - Ranunculus

    Kwiaty doniczkowych jaskrów są bajecznie kolorowe. Ich pąki przypominają kule, później rozkwitają mnóstwem lśniących płatków.

     Jaskier azjatycki znacznie przewyższa urodą nasze rodzime gatunki. Pochodzi z Syrii, Iranu i południowej Europy. U nas uprawiany jest głównie w doniczkach. Natura obdarzyła go okazałymi kwiatami, natomiast ogromną liczbę płatków zawdzięcza hodowcom. Wzrok przyciąga także jaskrawość barw. Żółte kwiaty lśnią jak słońce, równie błyszczące są te w rozmaitych odcieniach różu, fioletu i o nieskazitelnej bieli. Dużo uroku mają odmiany dwukolorowe o żółto-purpurowych i biało-różowych płatkach. Rośliny, które obecnie królują na rynku, są niskie (do 25 cm) i zwarte, ich kwiaty zaś osiągają 8 cm średnicy. Wysiewa się je jesienią w chłodnych szklarniach. Są sprzedawane wczesną wiosną, gdy mają rozwinięty pierwszy, najbardziej dorodny kwiat i kilka pąków. Czego potrzebują, by długo zachować urodę?

     Chłodny pokój. Jaskry lubią chłód (maksymalnie 18°C). W takich warunkach mają zwarty pokrój i długo kwitną, nawet kilka tygodni. Jeśli nie ma mrozu, możemy je ustawić w zacisznym miejscu przy uchylonym oknie lub nawet wynieść na balkon - doskonale znoszą temperatury do -1°C. Im cieplej, tym mocniej wydłużają się ich pędy kwiatowe i krótszy jest okres kwitnienia.

Wysokie odmiany jaskrów (ok. 40 cm) są wykorzystywane w bukietach.

Jaskry mogą zdobić balkony i tarasy. Jeśli wiosna jest chłodna, na dworze kwitną znacznie dłużej niż wdomu. Trzeba jednak chronić je przed przymrozkami.

Kwiaty jaskrów azjatyckich rozkwitają kolejno. Aby było ich więcej, w każdej doniczce posadzono trzy okazy.

   Dużo słońca. Wczesną wiosną jest już sporo słońca, dlatego przy oknie rośliny będą się czuły znakomicie - pod warunkiem że nie będzie im gorąco. Natomiast w cieniu stają się wiotkie i blade.

    Lekko wilgotne podłoże. W podłożu nie może brakować wilgoci, bo wtedy kwiaty szybko zwieszają główki. Ponieważ torf, w którym zwykle rośliny te są uprawiane, szybko wysycha, trzeba je regularnie podlewać (tym częściej, im wyższa jest temperatura). Gdy natomiast ziemia jest długo zalana, mogą zacząć gnić korzenie. Po obfitym podlaniu należy więc usuwać nadmiar wody z podstawki.

    Odpowiednia dieta. Na rozwój nowych kwiatów roślina zużywa sporo pokarmu. Ponieważ jednak rośnie w małej doniczce, dobrze jest zasilać ją mniej więcej co 10 dni nawozem na bazie biohumusu, by nie spalić korzeni.

    Dbałość o urodę. Mięsiste pędy i liście stanowią apetyczny kąsek dla mszyc, wciornastków i innych szkodników. Gdy więc zauważymy kolonie owadów lub oznaki ich żerowania na liściach, np. w postaci srebrnych i białych przebarwień, umieśćmy w doniczce owadobójczy środek doglebowy (Provado Combi Pin, Tarcznik lub pałeczki nawozowo-owadobójcze).

     Letni spoczynek. Jaskry są roślinami wieloletnimi. Przechowanie ich na następny sezon w domowych warunkach nie jest proste. Po przekwitnięciu najlepiej ustawić je w chłodnym, lekko cienistym miejscu, by przez kilka tygodni liście mogły jeszcze rosnąć i odżywiać podziemne pazurkowate bulwki. Później jaskry przechodzą okres spoczynku i ich nadziemne części zasychają. Wówczas przechowujemy je w chłodzie (temp. 15-18°C) - albo z bryłą ziemi (nie możemy jej zupełnie zasuszyć), albo wyjmujemy korzenie z doniczki i przesypujemy je lekko wilgotnym, świeżym torfem (uwaga, są bardzo małe i łatwo usychają). Jeżeli dysponujemy chłodną, ale zabezpieczoną przed mrozem werandą, możemy je wysadzić do nowego podłoża jesienią (np. do torfu zmieszanego z ziemią uniwersalną). Wówczas zakwitną wiosną. Inny sposób to przetrzymanie "pazurków" do końca kwietnia i wysadzenie ich na rabacie, żeby kwiaty ozdobiły ją na początku lata.

kosaciec syberyjski

        Kosaciec syberyjski (Iris sibirica). Kosaćce to wieloletnie rośliny cebulowe lub kłączowe. Kwiaty są duże, pojedyncze lub zebrane w kwiatostany. Zewnętrzne działki okwiatu odwinięte, a wewnętrzne tworzą kopułę. U niektórych gatunków i odmian spotyka się „bródki” - szczotkowate włoski na zewnętrznych działkach okwiatu. Liście szablaste, równowąskie. W Polsce uprawia się gatunki z dwóch podrodzajów: Iris- kosaćce kłączowe i Xiphium - kosaćce cebulowe.


Rozmiary Wysokość 25- 120 cm.


Gatunki i odmiany


      Kosaciec syberyjski (Iris sibirica) - długowieczna bylina, w Polsce prawnie chroniona, mrozoodporna. Tworzy kłącze i puste pędy, długości do 100 cm, liście długie i sztywne, kwiaty bezbródkowe, niebiesko-fioletowe pojedyncze lub po 2-3. 'Butter & Sugar' - kwiaty biało-żółte, 'Cambrige' - turkusowo-niebieskie.

Kwitnienie Kwitnie V-VI.

Wymagania

Gleba żyzna, wilgotna. Stanowisko słoneczne lub lekko zacienione.

Uprawa i pielęgnacja

 Kłącza sadzimy na głębokość 2-3 cm, późnym latem lub wczesną jesienią.

Rozmnażanie

Podział kłączy w II połowie lata, raz na 4-5 lat.

Podlewanie i nawożenie

    Podlewamy tak, by gleba była wilgotna, szczególnie w V i VI. Kosaćce syberyjskie mają duże wymagania pokarmowe. Ściółkujemy je obornikiem lub kompostem.

Choroby i szkodniki

        Wirus mozaiki gęsiówki, mozaika ogórka, obwódkowa plamistość liści, mokra zgnilizna kłączy, bakteryjne więdnięcie liści. Ślimaki, pomrowy, gąsienice, mszyce kosaćcowe.

Zastosowanie

       Rośliny ozdobne o dużych walorach dekoracyjnych, uprawiane na rabatach, w grupach na trawnikach, gatunki lubiące wilgoć - w tym Iris sibirica mogą być sadzone nad zbiornikami wodnymi, a gatunki niskie w ogrodach skalnych. Nadają się na kwiat cięty. Kosaćce wykorzystuje się również w przemyśle farmaceutycznym, perfumeryjnym, garbarskim i tekstylnym.

krokosmia

        Krokosmia, montbrecja, cynobrówka (Crocosmia). Wieloletnia roślina bulwiasta, częściowo mrozoodporna lub wrażliwa na mróz, nie zimująca w gruncie. Liście szablaste, żywo zielone, kwiaty lejkowate, w odcieniach czerwieni, pomarańczy i żółci, zebrane w kłosy na wysokich i łukowatych pędach. Barwa kwiatów od białej po odcienie żółci, pomarańczy. Rodzaj obejmuje 7 gatunków.


Rozmiary Wysokość 45-100 cm.

Grupy i odmiany

        Krokosmia ogrodowa (Crocosmia x crocosmiiflora) - kwiaty pomarańczowo-czerwone w krótkich kłosach, wysokość 100 cm. Kwitnie VII-IX. Odmiany uprawne dzielimy na drobnokwiatowe - o smukłych kwiatach, bardzo żywotne, tworzą dużo bulw przybyszowych i wielkokwiatowe - kwiaty szeroko otwarte, mniej żywotne, tworzą mniej bulw i są bardziej wrażliwe na mróz. 'Canary Bird' - kwiaty złocisto-żółte, 'Carmin Brilliant' - kwiaty różowo-czerwone, ciemne pędy, 'Lucifer' - kwiaty duże, ogniście czerwone, 'Spitfire' - kwiaty małe, intensywnie pomarańczowe, 'Star of the East' - kwiaty duże, pomarańczowe.

Kwitnienie Kwitną późnym latem i wczesną jesienią.

Wymagania

 Gleba zasobna, świeża, przepuszczalna, niezbyt ciężka, wilgotna. Stanowisko słoneczne lub lekko cieniste.

Uprawa i pielęgnacja

       Bulwy sadzi się w IV i na początku V, na głębokość 5-7 cm, w X bulwy wykopujemy, dosuszamy i zabezpieczamy na zimę w chłodnym (5-8oC) pomieszczeniu. Krokosmie wymagają starannego odchwaszczania.

Rozmnażanie

Bulwy przybyszowe - odmiany uprawne dzielimy raz na 2-3 lata, wysiew nasion.

Cięcie

 Kwiatostany usuwamy po przekwitnięciu. Kwiatostany na kwiat cięty ścina się, gdy tylko zaczynają rozwijać się dolne kwiaty.

Podlewanie i nawożenie

    Podlewamy regularnie, obficie w czasie suchych i ciepłych dni. Tolerują suszę. Rośliny zasilamy nawozami wieloskładnikowymi.

Choroby i szkodniki

 Rośliny mogą być atakowane przez przędziorki.

Zastosowanie

 Rośliny ozdobne uprawiane na rabatach, w ogródkach skalnych i na kwiat cięty. Krokosmie można również pędzić na kwiat cięty.

krokus

    Krokus, szafran (Crocus). Wieloletnia roślina bulwiasta, zimująca w gruncie. Liście trawiaste, wąskie, z szarymi lub białymi, podłużnymi paskami, kwiaty duże, kielichowate o miodowym zapachu. Owoc- mieszek.


Rozmiary Wysokość 5-20 cm.


Gatunki i odmiany

         Szafran wiosenny (Crocus vernus) - gatunek najczęściej spotykany w uprawie ogrodowej, także do pędzenia. Z odmiany botanicznej var. neapolitanus otrzymano dużo cennych odmian hodowlanych o kwiatach w wielu odcieniach bieli, żółci i fioletowego. Kwitnie w III. Wysokość 15-20 cm. 'Pickwick' - kwiaty białe z fioletowymi pręgami, 'Flower Record'- kwiaty fioletowe, 'Remembrance'- kwiaty fioletowe, ze srebrzystym połyskiem, zaokrąglone. Szafran okazały (Crocus speciosus) - kwitnie jesienią, kwiaty liliowo-niebieskie lub białe, prążkowane, liście pojawiają się po kwitnieniu. 'Albus' - kwiaty białe.

Kwitnienie Kwitną wczesną wiosną. Niektóre gatunki kwitną jesienią.

Wymagania

 Gleba piaszczysto-próchniczna, przepuszczalna. Stanowisko słoneczne.

Uprawa i pielęgnacja

       Krokusy sadzimy we IX na głębokość 5-6 cm (kwitnące jesienią sadzimy późnym latem). Bulwki wykopuje się w I i II dekadzie VI i przechowuje od VII do IX w temperaturze 20-35oC. Bulwki pędzi się od połowy XII do III. W tym celu do doniczek sadzimy je tak, by lekko wystawały nad podłoże. Niektóre gatunki wymagają suchych warunków podczas letniego okresu spoczynku.

Rozmnażanie

 Bulwki przybyszowe, wysiew nasion.

Podlewanie i nawożenie

 Podlewamy umiarkowanie, regularnie w czasie suszy. Rośliny zasilamy nawozami wieloskładnikowymi dla roślin kwitnących (z odpowiednią dawką fosforu i potasu).

Choroby i szkodniki Myszy, norniki.

Zastosowanie

    Rośliny ozdobne uprawiane na rabatach, trawnikach, w ogrodach skalnych i jako rośliny doniczkowe. Z wysuszonych znamion słupków produkuje się barwnik spożywczy-szafran.

Krokusami wiosna się zaczyna ...

        Wszyscy znają wychylające się spod łat topniejącego śniegu wesołe krokusy. Pojawiają się w ogrodzie, gdy ziemia dopiero zaczyna rozmarzać. Chętnie sadzimy je na rabatach, w ogrodach skalnych i na trawnikach. Mało kto jednak zna równie piękne gatunki jesienne.

          Dziko rosnące krokusy spotkać można w krajach basenu morza Śródziemnego, a także w Azji Mniejszej, na Kaukazie i w Afganistanie. W Polsce też zakwita dziko jeden z gatunków - krokus spiski (Crocus scepusiensis ). Wiosną tworzy w Tatrach malownicze liliowo-różowe dywany na halach i polanach. W ogrodach można uprawiać kilkadziesiąt odmian krokusów.

     Bulwy krokusów, podobnie jak tulipanów, są jednoroczne. Po jednym sezonie uprawy mateczna bulwa zamiera, a w jej miejscu tworzą się nowe bulwy przybyszowe. Wczesną wiosną wyrastają z nich wąziutkie liście przypominające źdźbła trawy. Kwiaty złożone z sześciu płatków wyrastają bezpośrednio z bulwy równocześnie z liśćmi. Czasami z jednej dużej bulwy może wyrosnąć kilka kwiatów. Po przekwitnięciu liście wiosennych krokusów silnie się wydłużają, a w czerwcu zanikają. Oznacza to, że roślina wchodzi w okres spoczynku, który trwa około trzech miesięcy.

            Większość gatunków i ich odmian ma jednobarwne kwiaty - białe, żółte, liliowe, purpurowe lub fioletowe. Spotyka się jednak i takie, których płatki zdobią długie smugi lub regularny rysunek. Nieraz dolna część zabarwiona jest w taki sposób, że w środku rysuje się regularne koło. Zdarza się, że miejsce, w którym odginają się płatki ma inną barwę i pokrywają je delikatne włoski.

Krokus płowy 'Yellow'

Krokus wiosenny 'Jeanne d'Arc' 


Paleta Barw    


  Dziko rosnący w Alpach i Pirenejach krokus wiosenny (Crocus vernus ) to najważniejszy gatunek. Jego odmiany kwitnące najczęściej w marcu nazywane są krokusami wielkokwiatowymi. To one są najczęściej sadzone w parkach i ogrodach. Wyjątkowo duże kwiaty ma ciemnofioletowa odmiana 'Flower Record' (o średnicy 7-8 cm) i lawendowa 'Grand Maitre'. Krokus 'Remembrance' ma fioletowe płatki, ciemniejsze u podstawy. Najnowsza odmiana 'Victor Hugo' wyróżnia się wyjątkowo cienkimi płatkami o ciemnofioletowej barwie. Gdy prześwieca przez nie słońce, wyglądają jakby były zabarwione na różowo. Powszechnie uprawia się także białą 'Jeanne d'Arc'. Fioletowym rysunkiem na płatkach wyróżnia się 'Pickwick' (wąskie kreseczki na białym tle) i 'King of the Striped' (ciemne kreseczki na tle lila).

       Krokus wiosenny nie ma tylko odmian w kolorze żółtym. Dlatego znakomitym uzupełnieniem wczesnowiosennej kompozycji będzie krokus płowy (Crocus flavus ) 'Golden Yellow' (inne nazwy tej odmiany to 'Yellow Mammouth' lub 'Geel').


     Żółte są także liczne odmiany krokusa złotego (Crocus chrysanthus ), który na naturalnych stanowiskach rośnie w Grecji i Turcji. Ma kwiaty nieco mniejsze niż u krokusów wielkokwiatowych i bardziej zaokrąglone płatki. Kwitnie w tym samym co one okresie (zwykle w marcu). Jego najbardziej popularne odmiany przyjmują różne odcienie żółci. 'Romance' świeci jak żarówka , 'Dorothy' jest cytrynowa, 'Fuscotinctus' wyróżnia się brązowym żyłkowaniem na zewnętrznej stronie płatków. 'Cream Beauty' jest kremowa z ciemnożółtym środkiem, 'Advance' - jasnożółta z brązowym rysunkiem u nasady zewnętrznych płatków. Krokus złoty ma też odmiany w innych kolorach. Z białych nowości na uwagę zasługują 'Ard Schenk' z żółtą nasadą płatka od wewnętrznej strony i 'Miss Vain' z brązowymi smugami u nasady płatków. Odmiany fioletowe są rzadkością. Wyjątkową urodą wyróżnia się 'Blue Pearl', której wewnętrzne płatki są białe, a zewnętrzne lawendowe, oraz stworzona w 2000 r. 'Violett Queen' w odcieniu biskupiego fioletu z pękiem żółtych pręcików w środku.

          Zdecydowanie mniejsze kwiaty ma krokus dalmatyński (Crocus tomasinianus ), dziko rosnący na południu Węgier, w Chorwacji i na północy Bułgarii. Wszystkie jego odmiany kwitną na fioletowo, lecz przybierają różne odcienie i mają białe środki. Najładniejsze z nich to 'Ruby Giant', 'Barr's Purple' i 'Whitewell Purple'.


Na koniec sezonu 


     To właśnie ze znamion słupków tego gatunku uzyskuje się cenną przyprawę do potraw oraz intensywny, żółty barwnik.

    Krokusy jesienne sadzi się w sierpniu, aby do czasu kwitnienia zdążyły się dobrze ukorzenić. Wiosną wypuszczają pióropusz liści, które zasychają w czerwcu.

Czego potrzebują 


        Krokusy mają niewielkie wymagania, jednak najlepiej czują się w regionach o łagodnym klimacie. Lubią niezbyt surowe zimy oraz długą, chłodną wiosnę. Potrzebują słońca, próchnicznej ziemi o odczynie lekko kwaśnym (pH 6,5-6,8), umiarkowanie wilgotnej i średnio zasobnej w składniki pokarmowe. Nie znoszą podłoży ciężkich i podmokłych ani jałowych piasków. Na rok przed posadzeniem bulw można zasilić glebę dobrze rozłożonym obornikiem lub kompostem.
      Bulwy sadzi się grupami po kilkanaście sztuk. Warto wybrać dla nich miejsce w pobliżu tarasu, na brzegach rabat, w szczelinach między kamieniami na skalniakach, a także sadzić je w donicach. Można również tworzyć z krokusów kolorowe plamy bezpośrednio na trawniku (w tym przypadku pamiętajmy, by wyciąć dla nich w murawie dołki). Ważne jest też to, by rabaty z krokusami nie zakładać tam, gdzie wcześniej rosły inne kwiaty cebulowe czy bulwiaste (np. tulipany, narcyzy, mieczyki, krokosmie albo irysy). W ten sposób unikniemy niebezpieczeństwa zainfekowania roślin groźnymi chorobami grzybowymi.

W towarzystwie

Uprawa i pielęgnacja 


         Najlepszym terminem sadzenia wiosennych krokusów jest druga połowa września i początek października. Krokusy jesienne sadzi się w sierpniu, aby zdążyły się dobrze ukorzenić i obficie zakwitnąć we wrześniu.      Fioletowe, żółte i białe kwiaty krokusów wspaniale komponują się z niskimi gatunkami bylin o ciemnych liściach. Warto więc sadzić je obok barwinka, jasnoty plamistej i miodunek. Krokusy można też wykorzystywać do tworzenia wiosennych kompozycji - z przebiśniegami, narcyzami, szafirkami, zawilcami i pierwiosnkami. Ich wąskie, ciemne liście ładnie wyglądają także w pobliżu jasnozielonych liści liliowców.
     Pamiętajmy, że po przekwitnięciu krokusy przestają wyglądać atrakcyjnie, ale miejsce, w którym rosną, nie może pozostać puste. Mogą zająć je orliki i dzwonki, mogą osłonić je liście funkii, brunnery czy niezapominajek.

       Oprócz wiosennych krokusów są też krokusy zakwitające jesienią. Często mylimy je z zimowitami (Colchicum ), gdyż kwitną w tym samym czasie, czyli we wrześniu lub październiku. Krokus jesienny podobnie jak zimowit kwitnie bezlistnie. Ale łatwo je od siebie odróżnić - krokusy mają tylko trzy pręciki, a nie sześć jak to jest u zimowitów .

       Jesienne krokusy pięknie wyglądają na trawnikach, w sąsiedztwie niskich krzewów liściastych (np. mahonii i tawulców), a także na rabatach bylinowych. Najczęściej spotykane kolory to kombinacje błękitu i fioletu. Wyjątkowo pięknym jesiennym gatunkiem jest krokus okazały (Crocus speciosus ) dziko rosnący we wschodniej Europie. Dobrze znane są jego fioletowe odmiany 'Cassiope', 'Artabir' i 'Oxonian'. Okazałe kwiaty w odcieniu lila ma krokus turecki (Crocus zonatus syn. Crocus kotschyanus ) rosnący na naturalnych stanowiskach w Turcji i Libanie. Jesiennym gatunkiem jest także pochodzący z Włoch i Turcji szafran (Crocus sativus ). Ma długie kielichy kwiatowe z owłosioną gardzielą i żyłkowane płatki w odcieniu lilaróż.

Bulwy krokusów umieszcza się w dołkach (4-5 cm pod powierzchnią ziemi), pozostawiając pomiędzy nimi odstępy 7-10 cm (zależnie od ich wielkości). Dzięki temu rośliny pozostawione w tym samym miejscu przez kilka lat będą mogły swobodnie się rozrastać. Po posadzeniu ziemię można wyściółkować torfem lub zmieloną korą (dla ochrony gleby przed zachwaszczeniem, przesychaniem i przemarzaniem zimą).

Wiosną, w okresie silnego wzrostu liści, krokusy powinno się dokarmiać nawozami wieloskładnikowymi. Azofoskę, można stosować dwu-, trzykrotnie, co trzy tygodnie w dawce 30-50 g preparatu na 1m2 podłoża. Po nawożeniu rośliny trzeba podlać.

Warto też podlewać rośliny przez cała wiosnę. Wtedy wytworzą duże bulwy i będą obficie kwitły w kolejnych latach.

Jeśli posadziliśmy krokusy na trawniku, trzeba go kosić ostrożnie, omijając miejsca, na których rosną. Dopiero w końcu maja, gdy liście krokusów zaczynają zamierać i ustaje wzrost bulw, można trawę skosić jednakowo na całej powierzchni.

Co trzy, cztery lata trzeba przesadzać rośliny w inne miejsce.

Rozmnażanie

Krokusy można łatwo rozmnożyć przez oddzielenie bulw przybyszowych. Z dużej bulwy matecznej tworzy się ich kilka i wszystkie mogą posłużyć do uprawy w kolejnym sezonie.

Bulwy, które mają być podzielone, wykopujemy w drugiej połowie czerwca, gdy liście są już zaschnięte. Po podsuszeniu w temperaturze 23-25 st. C czyścimy je z resztek liści i korzeni i oddzielamy cebulki przybyszowe od zaschniętej bulwy matecznej, która jest już nieprzydatna do dalszej uprawy.

Bulwy układamy dwoma, trzema warstwami w ażurowych skrzynkach i przechowujemy w temperaturze 17oC w dobrze wietrzonym pomieszczeniu aż do połowy września, tj. do czasu sadzenia w gruncie.

Przed sadzeniem, dokonujemy przeglądu bulw. Odrzucamy wszystkie chore i uszkodzone. Choroby rozwijają się na mięsistej części bulwy, dlatego ślady uszkodzeń widać dopiero po odchyleniu suchej tuniki łusek okrywających. Sygnałem alarmowym są o brunatne plamy różnego kształtu i wielkości. Bulwy bywają też porażane przez wirusy. Niestety, w takim przypadku wyglądają zdrowo, a objawy możemy zaobserwować, dopiero gdy roślina się rozwinie. Zaatakowane krokusy są małe, mają pomarszczone nierozchylające się płatki i nietypowo zabarwione kwiaty. Trzeba je wykopać wraz z bulwami i niszczyć, aby choroba nie rozprzestrzeniła się na inne rośliny.

Mieczyk ogrodowy

       Mieczyk ogrodowy (Gladiolus hybridus). Wieloletnia roślina zielna, nie zimująca w gruncie. Łodygi nierozgałęzione i zgrubiałe u nasady, tworzą bulwy okryte suchymi łuskami. Liście mieczowate. Kwiaty lejkowate, zebrane w szczytowe kłosy, wielobarwne o różnych plamkach i smugach w innym odcieniu, brzegi kwiatów mogą być gładkie, karbowane lub pofałdowane. Otrzymano również odmiany o kwiatach pełnych oraz formy Cristata, które mają na płatkach grzebieniaste narośla.

Rozmiary Wysokość 30-120 cm.

Odmiany

       Mieszańce wielkokwiatowe - kwiaty duże, od połowy lata do wczesnej jesieni, mogą potrzebować palikowania, wysokość 100-120 cm, 'Pink Sensation' - kwiaty różowe z ciemną gardzielą, 'Peter Pears' - kwiaty łososiowo-złote, 'Trader Horn' - kwiaty jaskrawo szkarłatne z białą smugą. Mieszańce Butterfly (Mignon) - tworzą gęste kłosy, liczne kwiaty mają kontrastową gardziel, niektóre karbowane, kwitną od połowy do końca lata, wysokość 100-120 cm, 'Jupiter' - kwiaty złocisto-żółte z czerwoną gardzielą, 'Seraphin' - kwiaty lekko pofałdowane, różowe z białą gardzielą, 'Pop Art' - kwiaty pomarańczowe z czerwono-żółtą gardzielą. Mieszańce miniaturowe (Nanus) - gęste kłosy, kwitną od początku do połowy lata, wysokość 60-100 cm, 'The Bride' - kwiaty białe, 'Perky' - kwiaty różowe o dwóch dolnych płatkach jasnożółtych, z czerwoną gardzielą.

Kwitnienie Kwitną VII-X. Im mniejsza bulwa, tym roślina zakwita później.

Wymagania

Gleba próchniczna, żyzna, przewiewna, o obojętnym odczynie. Mieczyki uprawia się w II roku po oborniku, z 6-7 letnią rotacją. Stanowisko słoneczne.

Uprawa i pielęgnacja

      Bulwy zastępcze odkażamy i sadzimy w IV i na początku V, na głębokość równą 3-krotnej wysokości bulw (10-15 cm), mniejsze bulwy przybyszowe sadzimy od III, na głębokość 4-5 cm. Wyższe odmiany wymagają palikowania. Mieczyki wykopujemy 2-3 tygodnie po przekwitnieniu (II połowa IX i X) i przenosimy do dobrze wentylowanych pomieszczeń z temperaturą 5oC.

Rozmnażanie

      Rozmnażanie wegetatywne z bulwy zastępczej (mieczyki tworzą jednoroczne bulwy, które po okresie wegetacji zasychają i są zastępowane przez nowe) i z bulw przybyszowych. Rozmnażanie z nasion jest stosowane tylko w hodowli nowych odmian.

Cięcie

 Przycinamy pędy po wykopaniu bulw na około 5 cm.

Podlewanie i nawożenie

Podlewamy regularnie, dość obficie, słabym strumieniem wody. Mieczyki zasilamy nawozami do roślin kwitnących, przed sadzeniem i pogłównie.

Choroby i szkodniki

       Bakterioza mieczyka, twarda zgnilizna mieczyka, fuzarioza mieczyka, choroby wirusowe. Wciornastek mieczyk owiec, rozkruszek korzeniowy, mszyce.

Zastosowanie

 Roślina ozdobna uprawiana na szeroką skalę na kwiat cięty. Mieczyki uprawiane są również w grupach na rabatach.

narcyz

     Narcyz (Narcissus). Wieloletnia roślina cebulowa, w większości mrozoodporna. Liście odziomkowe równowąskie, kwiaty duże u niektórych gatunków wonne, z ozdobnym przykoronkiem, pojedyncze lub zebrane po więcej w kwiatostany. Barwa kwiatów od białej po odcienie żółci, pomarańczy. Narcyzy często są dwubarwne. Powstało tysiące odmian narcyzów, które dzieli się na 12 grup: narcyzy wielkoprzykoronkowe, drobnoprzykoronkowe, trąbkowe, pełne, mieszańce cyclamineus, tazetta, jonquilla, triandrus, poeticus, o rozszczepionym przykoronku, botaniczne (dziko rosnące), pozostałe odmiany.


Rozmiary Wysokość 10-60 cm.

Grupy i odmiany


      Narcyzy wielkoprzykoronkowe - pojedynczy kwiat na pędzie, przykoronek dłuższy od 1/3 długości płatków, ale od nich krótszy, 'Vulcan' - płatki jaskrawo żółte, przykoronek pomarańczowy. Drobnoprzykoronkowe - pojedynczy kwiat na pędzie, przykoronek nie dłuższy od 1/3 długości płatków, 'Merlin' - płatki białe, przykoronek żółty z zielonym oczkiem. Trąbkowe - pojedynczy kwiat na pędzie, przykoronek równy lub dłuższy od płatków, 'Bravoure' - płatki białe, przykoronek żółty. Pełne - na pędzie jeden lub więcej kwiatów, 'White Lion' - płatki białe, zaostrzone, przykoronek bladożółty. Cyclamineus - pojedynczy kwiat na pędzie, przykoronek wąski, trąbkowy, płatki odgięte, 'Jetfire' - płatki żółte, trąbki jaskrawo pomarańczowe. Tazetta - od kilku do kilkunastu kwiatów na pędzie, intensywnie pachnące, 'Canaliculatus' - kwiaty do 6 na pędzie, czysto białe, przykoronki żółte. Jonquilla - kilka kwiatów (2-6) na pędzie, żółte i silnie pachnące, 'Bell Song' - kwiaty do 3, białe, przykoronek mały i różowy. Triandrus - 2-6 kwiatów na pędzie, zwisające, z odgiętymi płatkami, 'Hawera' - 3-5 kwiatów, drobne i cytrynowo-żółte. Poeticus - pojedynczy kwiat na pędzie, płatki białe, przykoronek bardzo krótki, płaski, późno kwitnie, pachnie, 'Cantabile' - kwiaty białe, przykoronki żółte i czerwonobrzegie. Z rozszczepionym przykoronkiem - przykoronek silnie podzielony, dalej niż do połowy długości, 'Dolly Mollinger' - płatki białe, środki żółto-pomarańczowe. Botaniczne - rzadko uprawiane w ogrodach, nadają się jako doniczkowe.

Kwitnienie Kwitną pod koniec zimy i wczesną wiosną.

Narcyz - Narcissus

Wymagania

Gleba dowolna, próchniczna, umiarkowanie wilgotna. Stanowisko słoneczne.

Uprawa i pielęgnacja

        Narcyzy sadzimy we IX. Na zimę dobrze okrywamy słomą lub liśćmi. Po przekwitnięciu roślin, liści nie ścinamy. Mieszańce po kwitnieniu ogławiamy. Cebule wykopujemy VI/VII i przechowujemy w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu. Narcyzy można pędzić od końca XI do IV.

Rozmnażanie Cebule przybyszowe.

Podlewanie i nawożenie

      Podlewamy umiarkowanie, ale regularnie, tak by podłoże było stale wilgotne. Nie należy przesadzać, gdyż nadmierna wilgotność powietrza sprzyja rozwojowi chorób grzybowych. Rośliny można zasilać nawozami wieloskładnikowymi.

Choroby i szkodniki

Szara pleśń, zgnilizna podstawy cebul (fuzarioza cebul), węgorek niszczyk, pobzyga cebularz.

Zastosowanie

 Rośliny ozdobne uprawiane na rabatach, jako doniczkowe i na kwiat cięty.

przebiśnieg

       Przebiśnieg, śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis). Wieloletnia roślina cebulowa, bardzo odporna na mróz, zwiastun przedwiośnia. Liście odziomkowe równowąskie, przeważnie dwa u każdej rośliny. Kwiaty wiszące, białe, 3 zewnętrzne listki okwiatu są dłuższe, a 3 wewnętrzne krótsze i tworzą kieliszek z charakterystycznymi zielonymi plamkami, pachnące. Owoc - torebka.

Rozmiary Wysokość 7,5- 20 cm.

Odmiany

       'Maximus' - odmiana o dużych kwiatach, 'Flore Pleno' - kwiaty pełne, 'Lady Elphinstone' - kwiaty pełne z żółtymi lub zielonymi plamkami, Pusey Green Tip' - kwiaty pełne, z zielonymi plamkami na końcach zewnętrznych listków okwiatu, 'Sandersii' ('Lutescens') - kwiaty małe z żółtymi zalążniami słupków, plamki na wewnętrznych listkach okwiatu, 'Scharlockie' - kwiaty małe, na zewnętrznych listkach okwiatu jasnozielone plamki, 'Viridapcis' - na zewnętrznych listkach okwiatu plamki ciemnozielone.

Kwitnienie Kwitnie II-III

Wymagania

     Gleba próchniczna, łatwo przepuszczalna i w okresie wzrostu bardzo wilgotna. Stanowisko półcieniste lub cieniste.

Uprawa i pielęgnacja

    Przebiśniegi mogą pozostawać w jednym miejscu przez 10 lat. Cebule świeżo wykopane sadzimy do gruntu we IX, na głębokość 10 cm. Kępy możemy dzielić i przesadzać po przekwitnięciu. Przesadzamy rzadko i po posadzeniu dobrze podlewamy. W celu rozmnożenia odmian uprawnych oddzielamy po przekwitnieniu cebulki przybyszowe i od razu sadzimy (cebule szybko zasychają). Cebule do pędzenia wykopuje się w VI. Następnie sadzi się we IX, X i przechowuje w zimnej szklarni do XII, a w I umieszczamy rośliny w temperaturze 8-12oC, gdzie po 2-3 tygodniach zakwitną.

Rozmnażanie

 Rozmnażanie wegetatywne z cebul przybyszowych (podział kęp). Niektóre gatunki rozsiewają się same.

Podlewanie i nawożenie

        Podlewamy regularnie, tak by gleba była stale wilgotna, ale niezbyt mokra. Zasilamy nawozami wieloskładnikowymi.

Choroby i szkodniki

      Cebule są podatne na choroby grzybowe: szarą pleśń i różne zgnilizny. Szkodniki atakujące przebiśniegi: poskrzypki cebulowe i pobzygi narcyzowe.

Zastosowanie

      Popularna roślina ozdobna kwitnąca zimą, sadzona w przydomowych ogródkach, ogródkach skalnych, na trawnikach, cmentarzach i w grupach parkowych. Nadaje się na kwiat cięty do małych bukietów. Przebiśnieg jest rośliną miododajną i leczniczą. W Polsce gatunek na stanowiskach naturalnych ściśle chroniony. Cebulki mają właściwości trujące.

rannik zimowy

       Rannik zimowy (Eranthis hyemalis). Wieloletnia roślina zielna z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae), mrozoodporna, zimująca w gruncie. Wytwarza bulwy. Liście głęboko powcinane, tworzą kryzę wokół kwiatów. Kwiaty pojedyncze, kielichowate, połyskujące i jaskrawożółte.

Rozmiary Wysokość 10-15 cm.

Odmiany

 Grupa Cilicica - kwiaty żółte, młode liście brązowawe. Wysokość 10 cm.

Kwitnienie Kwitną II-III, jako jedne z pierwszych bylin wiosny.

Wymagania

Gleba dowolna, z dobrym drenażem, przesychająca latem. Stanowisko słoneczne lub lekko zacienione.

Uprawa i pielęgnacja

         Rannik jest rośliną mało wymagającą. Bulwy sadzimy na głębokość 5-8 cm i dobrze jest przed posadzeniem namoczyć je na noc w wodzie. Rannik jest wrażliwy na wyższe temperatury - powyżej 10oC szybko przekwita.

Rozmnażanie

        Wysiew nasion wczesnym latem - ranniki łatwo się rozmnażają z samosiewu. Bulwy wykopujemy, dzielimy i sadzimy zaraz po przekwitnięciu. Rośliny dzielimy co 2-3 lata, by zachowały zdolność mnożenia. Często sadzi się wczesną wiosną już rosnące rośliny.

Podlewanie i nawożenie

 Podlewamy umiarkowanie, tak by gleba była dostatecznie wilgotna.

Choroby i szkodniki Zazwyczaj nie występują.

Zastosowanie

      Roślina ozdobna kwitnąca wczesną wiosną, sadzona w ogrodach skalnych, na rabatach wiosennych i rzadziej w pojemnikach. Dobra jako roślina okrywowa - tworzy barwne kobierce pod koronami drzew. Miododajna.

szachownica

      Szachownica (Fritillaria). Wieloletnia roślina cebulowa, mrozoodporna. Łodyga wysoka, sztywna i ulistniona. Kwiaty duże, kubeczkowate, wiszące, często w cętki lub kratkę, zebrane w kwiatostan po 5-30 sztuk na szczycie pędu. Liście lancetowate, wąskie i długie, osadzone okółkowo lub skrętolegle do połowy pędu oraz zebrane w pióropusz nad kwiatostanem.

Rozmiary Wysokość w zależnosci od gatunku 20-150 cm.

Gatunki i odmiany

       Szachownica cesarska, korona cesarska (Fritillaria imperialis) - cebule i część nadziemna roślin o specyficznym, nieprzyjemnym zapachu, pędy gęsto ulistnione, kwiaty jaskrawo-pomarańczowe z rozetką liści górującą nad nimi, największa z szachownic, może być uszkadzana przez późne przymrozki. Wysokość 150 cm. 'Aurora' - kwiaty czerwono-pomarańczowe, 'Lutea Maxima' - kwiaty cytrynowo-żółte, wytrzymała odmiana, 'Rubra Maxima' - kwiaty ciemne, czerwono-pomarańczowe. Szachownica kostkowata (Fritillaria meleagris) - na słabo ulistnionym pędzie rozwija się 1 kwiat (rzadko 2), kwiaty dzwonkowate, brunatno-ciemnofioletowe z jasnymi plamami tworzącymi szachownicę, liście szarozielone. W Polsce bylina pod ścisłą ochroną, występuje bardzo rzadko. Wysokość 20-40 cm. Szachownica kamczacka (Fritillaria camschatcensis) - kwiaty duże, prawie czarne, czasem żółto-zielone, zebrane po 5, liście jasnozielone. Wysokość 30 cm. Fritillaria michailovskyi - kwiaty dwubarwne, ciemnofioletowo-brązowe o ciemnożółtych wierzchołkach płatków, osadzone po 1-3 na krótkiej łodydze. Wysokość 15 cm.

Kwitnienie Kwitną IV-V

Wymagania

         Gleba przepuszczalna, głęboko uprawiona, żyzna, przewiewna oraz wilgotna. Na bardziej zwięzłych glebach konieczny jest drenaż. Szachownica kostkowata lubi lekko kwaśne podłoże. Stanowisko słoneczne lub półcieniste.

Uprawa i pielęgnacja

      Cebule wykopujemy po zaschnięciu roślin i rozdzielamy od połowy VI do VII. Sadzimy VII/VIII na głębokość 15-20 cm w przypadku szachownicy cesarskiej lub na 6-8 cm w przypadku szachownicy kostkowatej. Rośliny dzielimy co 2-3 lata.

Rozmnażanie

Cebulki przybyszowe, wysiew nasion jesienią (roślina kwitnie po 3-5 latach).

Podlewanie i nawożenie

 Podlewamy regularnie, dość obficie. Zasilamy nawozami organicznymi lub mineralnymi wieloskładnikowymi.

Choroby i szkodniki

Cebule mogą gnić przy nadmiernej wilgotności. Szara pleśń. Pomrowy, poskrzypka liliowa.

Zastosowanie

 Roślina ozdobna o efektownych kwiatach, sadzona pojedynczo lub w grupach
, na rabatach, w ogrodach skalnych i założeniach naturalistycznych. Nadaje się na kwiat cięty. Roślina trująca.

Szachownice - cesarzowe rabat

      Już czas pomyśleć wiosennych rabatach. Warto przełamać monopol tulipanów i wprowadzić tam rzadziej spotykane kwiaty cebulowe, które nie ustępują im urodą i wdziękiem. Druga połowa sierpnia to najlepsza pora na sadzenie szachownic. Ich cebule, by bezpiecznie przezimować, muszą się dobrze ukorzenić nim nadejdą przymrozki.

        Wśród szachownic (Fritillaria) znajdziemy przeszło 100 gatunków różniących się od siebie pokrojem i wyglądem kwiatów, ale przede wszystkim wysokością - od 20 cm do ponad 100 cm. Szachownice rosną dziko w strefie klimatu kontynentalnego (suche gorące lata, długie mroźne zimy) - przede wszystkim w Azji. W europejskich ogrodach pojawiły się 400 lat temu.


Jej wysokość


           Wśród szachownic prym wiedzie dostojna szachownica cesarska (Fritillaria imperialis) zwana także cesarską koroną. Może osiągać ponad metr wysokości. Sztywna gruba łodyga jest ulistniona dopiero od połowy - wygląda to jakby zdobił ją pióropusz sterczących krótkich liści. Wieńczy ją korona sześciu, ośmiu dużych kwiatów skierowanych ku dołowi. Legenda mówi, że zwisają one w dół, nie bez powodu. Otóż gdy Jezus szedł na Golgotę kłaniały Mu się z szacunkiem i oddaniem wszystkie kwiaty. Wszystkie, oprócz jednej cesarskiej korony, która prężyła się dumnie. Gdy jednak Jezus na nią spojrzał, zawstydzona spłoniła się i w pokorze pochyliła kielichy. Migoczące krople nektaru pojawiające się w dolnej części każdego kwiatu to łzy, które odtąd roni.

      Cesarskie korony kwitną w maju. U odmian 'Rubra' i 'Rubra Maxima' kwiaty są czerwone, 'Aurora' kwitnie na pomarańczowo, a 'Orange Brillant' na pomarańczowo-brązowo. Coraz popularniejsze są odmiany o kwiatach żółtych 'Lutea' i 'Lutea Maxima'.

         Należy dla nich wybrać w ogrodzie miejsce słoneczne lub w lekkim półcieniu. Gleba powinna być próchniczna, wapienna do lekko kwaśnej, przepuszczalna. Cebule są duże (o średnicy 6-8 cm), wydzielają nieprzyjemny zapach. Ważne, aby posadzić je zaraz po zakupieniu, gdyż łuski są miękkie i grozi im szybkie wyschnięcie. Ponadto bardzo szybko wytwarzają korzenie, które łatwo mogą uschnąć. Dobrze ukorzeniona cebula lepiej przetrwa zimę, więc nie ociągajmy się z sadzeniem!

        Ze względu na wielkość cebule szachownicy cesarskiej sadzi się głęboko (nawet na głębokości 20 cm). Jeśli gleba jest słabo przepuszczalna, w tak głębokim dołku mogłaby zalegać woda (czego cebule bardzo nie lubią). Dlatego w takim przypadku warto wysypać dno warstwą gruboziarnistego piasku lub żwiru. Rośliny mogą pozostawać w tym samym miejscu przez wiele sezonów, o ile nie zostały posadzone zbyt gęsto. Zalecana rozstawa to 40 a nawet 50 cm. Jeśli posadzimy gęściej, po dwóch, trzech sezonach cebule będą miały za mało miejsca do prawidłowego rozwoju i przestaną kwitnąć.

Szara eminencja


        Całkowitym przeciwieństwem szachownicy cesarskiej jest szachownica kostkowata (Fritillaria meleagris). Rośnie dziko na mokrych torfiastych łąkach w Europie. Występuje także w naturalnych siedliskach w Polsce (nad Sanem w Przemyskiem). Jest u nas pod ochroną.

      Ta niska i delikatna roślina w niczym nie przypomina swojej krewniaczki. Dorasta do wysokości 25-30 cm. Na cienkim pędzie znajduje się kilka trawiastych liści z jednym lub dwoma kwiatami. Przebarwienia na płatkach układają się we wzór regularnej szachownicy.

       Szachownice kostkowane kwitną od połowy kwietnia do połowy maja. Najbardziej rozpowszechnione są odmiany w kolorze purpurowym ('Poseidon', 'Saturnus', 'Artemis', 'Charon'). Znane są także odmiany białe ('Alba', 'Aphrodite').

         Rośliny wymagają stanowisk wilgotnych i gleb żyznych, Dobrze sprawdzają się posadzone wokół zbiorników wodnych w sąsiedztwie knieci błotnej lub wiązówki. Nie wymagają wielu zabiegów pielęgnacyjnych, a co najważniejsze z powodzeniem kwitną przez wiele sezonów w jednym miejscu.

Kuzynka z daleka

      Szachownicę perską (Fritillaria persica) rzadziej spotykamy w ogrodach. W naturze rośnie na Bliskim Wschodzie - na kamienistych stokach gór (nawet na wysokości ponad 2500 m n.p.m.), na skrajach pól uprawnych. Osiąga wysokość do 80 cm. Kwiaty mają kształt dzwonków i barwę bakłażana. Wyrastają gęsto wokół sztywnej wyprostowanej łodygi. Na jednym pędzie może rosnąć nawet 50 kwiatów.

       Potrzebuje stanowiska słonecznego, osłoniętego od wiatru, gleby głęboko uprawionej, żyznej. Wymagania ma więc zbliżone do szachownicy cesarskiej, a kwitnie w tym samym terminie - warto się zatem pokusić o stworzenie z nich kompozycji. Ciemny fiolet szachownic perskich można przełamać żywymi barwami cesarskich lub bielą czy złocistościami późno kwitnących narcyzów .

Mało znane krewniaczki

     Cennym i poszukiwanym gatunkiem są maleńkie szachownice Michajłowskiego (Fritillaria michailovskyi). Podobnie jak szachownice perskie w naturalnych warunkach rosną na stokach gór. Dorastają zaledwie do 20 cm. Liście są lancetowate, łodygi sztywne, a u ich szczytu pojawia się jeden tylko dzwonkowaty kwiat - u nasady purpurowo-brązowy, na końcach żółty. Kwitną w maju.

      Innym ciekawie wyglądającym gatunkiem jest uprawiana szachownica pallidiflora. Osiąga wysokość 40 cm. Liście ma lancetowate, szarozielone. Na szczycie łodygi znajdują się dzwonkowate kwiaty o barwie bladożółtej przechodzącej w pastelową zieleń. Na jednej łodydze może wyrosnąć 3-12 kwiatów. Szachownica pallidiflora kwitnie już w kwietniu.


szafirek


      Szafirek (Muscari). Wieloletnia roślina cebulowa, w większości mrozoodporna. Kwiaty drobne, zebrane w groniaste kwiatostany. Liście odziomkowe równowąskie, trawiaste. Niektóre gatunki mogą być ekspansywne.

Rozmiary Wysokość w zależności od gatunku 10-150 cm.

Gatunki i odmiany

     Szafirek armeński (Muscari armeniacum) - kwiaty niebiesko-fioletowe w gęstych gronach, kwitnie w IV, wysokość 10-40 cm, gatunek wykorzystywany do pędzenia zimą w szklarni. Szafirek miękkolistny (Muscari comosum) - kwiaty dolne brązowo-zielone, kwiaty szczytowe jaskrawofioletowe lub bladoniebieskie, na długich szypułkach, tworzą luźne grona, wysokość 10-30 cm. Szafirek lazurowy (Muscari azureum) - kwiaty dzwonkowate, w odcieniach niebieskiego z ciemniejszymi paskami, grona krótkie i gęste, wysokość 10-15 cm. 'Album' - kwiaty białe, słodko pachnące. Szafirek drobnokwiatowy (Muscari botryoides) - kwiaty niebieskie o białych brzegach, wysokość 20 cm, 'Album' - kwiaty białe. Szafirek groniasty (Muscari neglectum) - kwiaty ciemnoniebieskie o białych brzegach, grona gęste i pachnące, bujnie rosnący, najczęściej uprawiany gatunek.

Kwitnienie Kwitną w zależności od gatunku III-V

Szafirek armeński 'Fantasy Creation'

                                  Szafirek błękitny

Szafirek drobnokwiatowy 'Album'

Szafirek szerokolistny

Wymagania

 Gleba piaszczysto-gliniasta, mocno przepuszczalna, próchniczna, dobrze uprawiona. Stanowisko słoneczne. Tolerują lekkie zacienienie.

Uprawa i pielęgnacja

Cebule sadzimy do gruntu od połowy IX do połowy X, na głębokość 5-8 cm. Wykopujemy cebule w VII i dzielimy raz na 3-4 lata.

Rozmnażanie

 Cebulki przybyszowe, wysiew nasion od połowy lata (roślina kwitnie po 3-4 latach).

Cięcie

 Rośliny są ogławiane, aby nie zawiązywały nasion, co osłabia cebule.

Podlewanie i nawożenie

 Podlewamy regularnie, tak by gleba była stale umiarkowanie wilgotna. Zasilamy nawozami organicznymi lub mineralnymi wieloskładnikowymi.

Choroby i szkodniki

 Zgnilizna twardzikowa, zgnilizna pędzlakowa, choroby wirusowe.

Zastosowanie

 Szafirki to ozdobne byliny wiosny sadzone na rabatach i w ogródkach skalnych, a także uprawiane w pojemnikach i skrzynkach okiennych.

śnieżyca wiosenna

     Śnieżyca wiosenna (Leucojum vernum). Wieloletnia roślina cebulowa, całkowicie mrozoodporna, długowieczna. Kwiaty dzwonkowate, zwisające, białe z charakterystycznymi zielonymi plamkami na końcu każdego płatka po jego zewnętrznej stronie. Liście równowąskie, grube i wzniesione. Gatunek ten bywa ekspansywny.

Rozmiary Wysokość 20 cm.

Kwitnienie Kwitnie późną zimą lub wczesną wiosną.

Wymagania

Gleba próchniczna, nie przesychająca, wilgotna. Stanowisko chłodne, półcieniste lub cieniste.

Uprawa i pielęgnacja

 Rośliny nie lubią przesadzania. Cebule sadzimy wczesną jesienią na głębokość 5-10 cm.

Rozmnażanie

Rośliny nie lubią przesadzania. Cebule sadzimy wczesną jesienią na głębokość 5-10 cm.

Cięcie

 Usuwamy przekwitłe kwiaty i ścinamy obumarłe liście.

Podlewanie i nawożenie

Podlewamy obficie, gleba powinna być stale wilgotna.

Choroby i szkodniki Zazwyczaj nie występują.

Zastosowanie

       Śnieżyce można sadzić w grupach, na rabatach i trawnikach kwietnych, w ogrodach skalnych i nad brzegami zbiorników wodnych. Nadają się na kwiat cięty. W Polsce gatunek objęty ochroną. Roślina o właściwościach trujących.

Tulipany - kiedy je sadzić

          Tulipany kojarzą się z wiosną, by jednak cieszyć się nimi w ogrodzie, trzeba je posadzić jesienią. Najdogodniejszą porą sadzenia cebulek jest druga połowa września i początek października. Najlepiej wybierać cebulki o obwodzie nie mniejszym niż 10 cm. Zdrowe, suche, nieuszkodzone (ze ściśle przylegającą, niepopękaną łuską) umieszczamy w ziemi piętką do dołu na głębokości równej ich trzykrotnej wysokości. Ziemia powinna być próchniczna i mieć odczyn lekko kwaśny lub obojętny (pH 6,5-7,2). Można do niej dodać torfu lub kompostu. Na zwięzłym podłożu cebulki należy posadzić nieco płycej. Ziemia w dołku musi być spulchniona, aby rośliny ukorzeniły się przed zimą.

   Silnie rosnące odmiany tulipanów sadzimy co 15 cm (ok. 40 cebul na 1 m2), średnio wysokie i niskie - gęściej (60-100 cebul na 1 m2).

    Tulipan 'Rood Geel', inaczej 'Tivoli Dream', zakwita w środku maja. To zdrowa i odporna odmiana tulipana dorastająca do ok. 35 cm wysokości. Doskonale nadaje się na obrzeża rabat oraz do sadzenia w pojemnikach

'Roze' dorasta do 40 cm. Zakwita w kwietniu

    W naszym klimacie cebulki tulipanów warto zabezpieczać przed mrozem, okrywając rabaty w pierwszej połowie listopada dwu-, trzycentymetrową warstwą torfu albo rozdrobnionej kory i osłaniając całość gałązkami drzew iglastych. Wiosną usuwamy gałęzie, okrywę z torfu zaś pozostawiamy - posłuży jako ochrona przed przesychaniem gleby i utrudni rozwój chwastom.

ziarnopłon

      Ziarnopłon wiosenny, pszonka (Ranunculus ficaria. Wieloletnia roślina zielna, całkowicie mrozoodporna, w Polsce gatunek pospolity. Kwiaty pojedyncze, żółte, o podłużnych i błyszczących ośmiu płatkach, wyrastają na płożących łodygach długości do 30 cm, liście długości 2 cm, sercowate, brzegiem karbowane, skórzaste, na długich ogonkach. Owoce - rzadko zawiązywane, niełupki. Nasiona są roznoszone przez mrówki.

Rozmiary Wysokość 5-15 cm.

Odmiany

       'Double Mud' - kwiaty pełne, kremowo-żółte, 'Albus' - kwiaty białe, 'Aurantiacus' - kwiaty błyszczące, pomarańczowe, 'Brazen Hussy' - kwiaty pełne, złote, młode liście fioletowo-brązowe, 'Collarette' - kwiaty pełne, żółte, 'Green Petal' - kwiaty zielono-żółte, ssp. major - podgatunek o większych płatkach, 'Primrose' - kwiaty żółte, z czasem bledną, 'Randall's White' - kwiaty biało-kremowe, 'Salmon's White' - kwiaty białe.

Kwitnienie Kwitnie wczesną wiosną (III-V).

Wymagania

Gleba gliniasto-próchniczna, wilgotna. Stanowisko słoneczne lub cieniste.

Uprawa i pielęgnacja

Sadzimy jesienią. Ziarnopłon jest dość ekspansywny.

Rozmnażanie

Głównie wegetatywne - podział bulwek. Nasiona.

Podlewanie i nawożenie

 Podlewamy umiarkowanie, ale regularnie, tak by podłoże było stale wilgotne. Rośliny można zasilać nawozami wieloskładnikowymi.

Choroby i szkodniki Ślimaki.

Zastosowanie

        Roślina ozdobna uprawiana na rabatach, łąkach kwietnych, w ogrodach naturalistycznych, na stanowiskach nadwodnych. Ziarnopłon może być sadzony pod drzewami i w miejscach cienistych, w czerwcu jego liście zamierają.. Posiada właściwości lecznicze (przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, pierwotniakobójcze i fungistatyczne) i sporządza się z niego nalewki, maceraty, napary, a także oczyszczające sałatki wiosenne ze świeżego ziela - młode liście są jadalne. W przeciwieństwie do niektórych jaskrów nie wykazuje działania trującego (małe stężenie ranunkuliny).

Zimowity i krokusy jesienne

Jesienne gatunki krokusów nie kwitną tak obficie jak zimowity. Każda bulwa krokusa wydaje tylko 1-2 kwiaty.

    We wrześniu i październiku trudno o kwitnące rośliny cebulowe czy bulwiaste. Wyjątkiem są zimowity i jesienne gatunki krokusów.

      Bulwy zimowitów pojawiają się w sprzedaży w lipcu i w sierpniu - wtedy właśnie trzeba je posadzić. Najpóźniej po miesiącu wprost z ziemi wyłonią się bezlistne kielichy w odcieniach fioletu, różu lub białe. Niekiedy zdobi je biała gardziel lub delikatna krateczka na płatkach. Jeśli chcemy je ściąć do wazonu, zróbmy to jak najwcześniej, w początkowej fazie rozwoju - wtedy będą najtrwalsze,


Zimowity w różnych wersjach

Kwiaty zimowitu jesiennego 'Album' mają 10-25 cm wysokości.

Cebula zimowitu rosnąca kilka lat w jednym miejscu wydaje kilkanaście kwiatów, chętnie odwiedzanych przez pszczoły.

Kwiaty krokusa okazałego mają tylko 10-12 cm wysokości, ale przyciągają wzrok kontrastowymi barwami.

       W naturze zimowit jesienny (Colchicum autumnale) możemy podziwiać w Karpatach i Sudetach. W ogrodach sadzimy jego odmiany oraz inne gatunki, takie jak zimowit bizantyjski (C. byzantinum), powabny (C. speciosum) i pstry (C. variegatum). Wysokość ich kwiatów wynosi od 5 do 25 cm. Liście pojawiają się dopiero wiosną. Są okazałe, szerokości 4-6 cm i długości 15-25 cm. Utrzymują się do czerwca, po czym żółkną, roślina przechodzi w stan spoczynku, a w ziemi pozostaje duża mięsista bulwa. W jednym miejscu może ona rosnąć przez kilka lat, rozrastając się coraz bardziej i wydając coraz więcej kwiatów. Z jednej bulwy może ich powstać nawet kilkanaście jednocześnie. Co roku przybywa też bulw przybyszowych służących roślinie do rozmnażania.

Miejsce w ogrodzie

      Kwiaty zimowitów najpiękniej wyglądają na tle zielonego trawnika, na obrzeżu rabaty, na skalniaku, pośród gatunków o pędach płożących lub tworzących niskie poduszki, które będą maskować puste miejsca w okresach, gdy zimowity trwają w uśpieniu, czyli latem i zimą. Rośliny te można także wyeksponować w pojemniku na tarasie lub balkonie. Dla zimowitów wybieramy stanowiska słoneczne lub półcieniste. Rośliny te wymagają gleby żyznej, o odczynie obojętnym bądź lekko zasadowym (pH 6,5-7). Nie lubią ziemi podmokłej ani nadmiernie piaszczystej. Umieszczamy je na głębokości 7-20 cm (im większe bulwy, tym głębiej), co 20-25 cm. Jeśli chcemy je posadzić na trawniku, to musimy usunąć część darni, a wiosną podczas koszenia omijać ich kępy. Gdy pojawią się liście, zimowity podlewamy (kiedy jest sucho) oraz zasilamy nawozem wieloskładnikowym dla gatunków ogrodowych. Natomiast podczas okresu spoczynku, czyli latem oraz zimą, nadmiar wilgoci powoduje gnicie bulw. Dlatego, jeśli podłoże jest mało przepuszczalne, a po ulewach zalega w nim woda, podczas sadzenia bulw warto podsypać pod nie trochę drenażu.

      W jednym miejscu zimowity mogą pozostawać 3-4 lata, potem zwykle nadmiernie się zagęszczają. Wtedy trzeba je rozsadzić i przenieść w inne miejsce. Najlepszą porą na ich wykopanie jest lipiec, gdy zżółkną liście. Bulwy czyścimy z ziemi i przechowujemy w cienistym, zadaszonym miejscu do przełomu lipca i sierpnia, kiedy ponownie je sadzimy. Przy okazji warto oddzielić małe bulwy przybyszowe i rozmnożyć rośliny.

Jesienne krokusy

      W przeciwieństwie do zimowitów są mało znane, chociaż kwitną o tej samej porze roku i są do nich podobne. Kwiaty krokusów, zwanych też szafranami, dorastają do 10-15 cm wysokości. W centrum pośród fioletowych lub niebieskich płatków znajduje się rozwidlony słupek i trzy pręciki (u zimowitów jest ich sześć!). Liście, wąskie jak źdźbła trawy, u większości gatunków pojawiają się dopiero wiosną. W tym czasie roślina asymiluje i tworzy bulwę - co roku nową. W czerwcu liście żółkną i zamierają.

      Spośród jesiennych gatunków najłatwiej zdobyć bulwki kwitnącego we wrześniu krokusa okazałego (Crocus speciosus) oraz październikowego krokusa uprawnego (C. sativus). Znamiona jego słupków stanowią cenną przyprawę - szafran. Inne jesienne gatunki to m.in. krokus turecki (C. kotschyanus) i kurdyjski (C. carduchorum). Rośliny te mają podobne wymagania do zimowitów. Lubią miejsce słoneczne. Bulwki sadzimy w dołkach głębokości 4-5 cm, w odstępach 7-10 cm. Możemy je sadzić na trawniku.