Mój Piękny Ogród

Chciałbym stworzyć piękny ogród dla karzdego przeciętnego człowieka w którym mógłby odpocząć po tygodniowej,cięrzkiej pracy i cieszyc się pięknem swojego ogródka który sam sobie stworzył

Pielęgnacja Kwiatów ciąg dalszy

Byliny


Anturium

       Anturium (Anthurium). Tropikalna, wiecznie zielona i trwała bylina. Liście owalne lub sercowate, błyszczące. Kwiaty zebrane w kolbę, u podstawy której wyrasta jaskrawo zabarwiona pochwa kwiatostanowa (spatha). Roślina doniczkowa i uprawiana w szklarni na kwiat cięty.

Rozmiary Wysokość 30-75 cm

Gatunki

     Anturium ogrodowe (A. hortulanum) - mieszańce wywodzące się od A. scherzerianum, liście wąsko-lancetowate, długości 15-30 cm, na 10 cm ogonkach, od spodu jaśniejsze, kolba na ogół skręcona, spatha barwy białej, żółtawej, różowej i w odcieniach czerwieni, także dwubarwna. Anturium Andrego (A. andreanum) - liście sercowate, błyszczące, na długich i sztywnych ogonkach, kolba żółtawo-biała, prosta lub lekko wygięta, spatha sercowata, błyszcząca, jaskrawoczerwona. Anturium Scherzera (A. scherzerianum) - liście wzniesione, lancetowate, skórzaste i ciemnozielone, kolba pomarańczowa lub żółta, skręcona, spatha owalna, jasnoczerwona.

Kwitnienie II-VII


Stanowisko

        Ziemia przepuszczalna, przewiewna, może to być mieszanka do uprawy storczyków, zawierająca: nierozłożone całkowicie liście, torf wysoki, mech torfowiec, węgiel drzewny, rozdrobniony styropian i gruz ceglany lub ściółka z lasów iglastych. Odczyn pH 4,5-5,5. Światło pełne, rozproszone, nie bezpośrednie. Temperatura optymalna w ciągu dnia 20-22oC, nocą 16oC (temp. nocy istotnie wpływa na kwitnienie). Minimalna zimą 15oC.

Wilgotność powietrza

      Anturium lubi wysoką wilgotność powietrza. Wiosną i latem zraszamy codziennie, zimą 1-2 razy na tydzień. W gorące dni stawiamy doniczkę na podstawce z mokrymi kamykami.

Podlewanie i nawożenie

      Wiosną i latem podlewamy obficie, miękką wodą, co najmniej dwa razy w tygodniu, tak by ziemia była stale wilgotna. Zimą podlewamy raz w tygodniu. Anturium ma małe wymagania nawozowe. Zasilamy latem, płynnym nawozem wieloskładnikowym co 14 dni.

Pielęgnacja

 Regularnie myjemy liście wilgotną szmatką. Nabłyszczamy co 8 tygodni.

Przesadzanie

        Co roku lub co II rok (A. scherzerianum), w zimie. Podstawa rośliny powinna znajdować się 5 cm nad brzegiem doniczki, a wystające korzenie przykrywamy mchem.

Rozmnażanie Podział roślin II-III. Wysiew nasion tuż po zbiorze.

Najczęstsze choroby i szkodniki Wełnowce, tarczniki, czerwce.

Aloes


      Aloes (Aloe). Sukulent liściowy. Liście zebrane w rozety, mięsiste, sztywne, drobnoząbkowane. Liście są jasno- lub ciemnozielone, u niektórych gatunków biało obrzeżone i pstre. Przy dużym niedoborze wody liście czerwienieją. Roślina doniczkowa. Sok aloesowy posiada właściwości lecznicze.

Rozmiary Długość liści wynosi 10-60 cm.

Gatunki

     Do uprawy w mieszkaniach nadaje się kilka gatunków. Aloes tygrysi, a. pstry (Aloe variegata) - tworzy gęste kępy rozet, liście lancetowate, zachodzące na siebie z poprzecznymi białymi paskami i drobnymi ząbkami. Kwiaty czerwone lub różowe, rurkowate w gronach. W uprawie domowej łatwo zakwita. Wysokość 30 cm. Aloes ościsty (Aloe aristata) - zwarte rozety lancetowatych i drobnoząbkowanych liści, które pokryte są małymi, białymi plamkami i miękkimi, krótkimi kolcami. Do celów leczniczych wykorzystuje się Aloe vera lub Aloe arborescens

Kwitnienie Wiosna lub późna jesień.


Stanowisko

        Ziemia gliniasta z dodatkiem gruboziarnistego piasku, zasobna i przepuszczalna. Stanowisko w pełni nasłonecznione. Temperatura minimalna zimą 7oC, optymalna 10oC.

Wilgotność powietrza Nie zraszamy.

Podlewanie i nawożenie

     Wiosną i latem podlewamy systematycznie i dość obficie, jednak pozwalamy ziemi obeschnąć przed kolejnym podlaniem (mniej więcej co tydzień). Najlepiej nalać wody po brzeg doniczki i po 30 min usunąć jej nadmiar z podstawki. W chłodniejsze dni ograniczamy ilość wody. Roślin nie można zalać, bo sprzyja to gniciu. Zimą podlewamy raz w miesiącu. Zasilamy latem, raz na miesiąc, płynnym nawozem wieloskładnikowym o dużej zawartości potasu.

Pielęgnacja

Usuwamy przekwitły i uschnięty pęd kwiatostanowy.

Przesadzanie

 Co roku, na wiosnę sadzimy roślinę w większą doniczkę, a kiedy osiągnie maksymalne rozmiary, przesadzamy w świeżą ziemię, otrząsając starą ziemię z korzeni.

Rozmnażanie Odrosty korzeniowe. Sadzonki pędowe i nasiona.

Najczęstsze choroby i szkodniki

Wełnowce, tarczniki, mszyce. Grzyby sadzakowe rozwijające się na rosie miodowej mszyc. Przy zalaniu zdarza się gnicie korzeni.

aster nowoangielski


         Aster (Aster), zwany również marcinkiem, to bylina o pięknych, licznych kwiatach zebranych w koszyczki. Paleta ich barw i form sprawia, że astry wyróżniają się w każdym małym i dużym ogrodzie. Nie bez powodu starogreckie tłumaczenie nazwy oznacza gwiazdę. Astry są roślinami mało wymagającymi, doskonale nadają się do uprawy przez początkujących ogrodników. Słyną ze swego ozdobnego charakteru i licznych odmian, dzięki którym każdy znajdzie swoją własną, wyjątkową, ogrodową celebrytkę. Popularne jednoroczne astry chińskie to zupełnie inny rodzaj botaniczny - Callistephus.

Rozmiary.

 W zależności od gatunku i odmiany, od niewielkich roślin - aster krzaczasty, do prawie dwumetrowych - aster tatarski, nowoangielski.

Gatunki

         W obrębie astrów wyróżnia się ok. 280 gatunków. W Polsce uprawiany jest aster nowoangielski, nowobelgijski, krzaczasty (karłowy), nieco rzadziej aster gawędka, który jest w naturze gatunkiem chronionym. W Tatrach i Pieninach można spotkać dziko rosnący aster alpejski.

Wymagania, stanowisko.

         Najlepszym miejscem do uprawy astrów są stanowiska dobrze nasłonecznione. Utrzymywanie wilgotnego podłoża stworzy optymalne warunki wszystkim odmianom. Żyznych gleb wymagają przede wszystkim te gatunki, które mocno się rozrastają: astry krzaczaste, nowoangielskie i belgijskie.


Kwitnienie.

     W zależności od gatunku i odmiany może być wiosenne lub jesienne a nawet późno jesienne. Wiosną kwitnie aster alpejski, aster gawędka, jesienią - aż do listopada aster nowobelgijski, krzaczasty i nowoangielski.

Uprawa i pielęgnacja.

     Odmiany wieloletnie, czyli astry bylinowe, są mało wymagające w uprawie i pielęgnacji. Astry, które rosną bujnie, wymagają nieco przestrzeni, a wysokie rośliny - podpórek.

Rozmnażanie.

      Astry rozmnaża się przez podział roślin lub sadzonki, pozyskiwane z górnej części pędów. Niektóre gatunki, takie jak gawędka, i alpejskie, można otrzymać z nasion.

Cięcie. Nie wymagają przycinania.

Podlewanie i nawożenie.

    Wszystkie gatunki potrzebują nawilżonego podłoża. Nawożenie nie jest konieczne, ale korzystnie wpłynie na wygląd roślin i obfitość kwiatów.

Najczęstsze choroby i szkodniki.

Astry są najczęściej atakowane przez mączniaka prawdziwego. Pędy i liście pokrywa wówczas biała warstewka nalotu.

Zastosowanie.

         Ze względu na liczne odmiany, zróżnicowany stopień kwitnienia i rozmiarów roślin, astry mogą posłużyć do dekoracji wszystkich rodzajów ogrodów. Odpowiednio dobrane i skomponowane, stworzą - jak sama nazwa wskazuje - gwiazdorską obsadę każdej przestrzeni. Dodatkowo niektóre gatunki sprawdzą się jako kwiaty cięte.Warto także zaznaczyć miododajny charakter astrów.

barwinek pospolity


        Barwinek pospolity (Vinca minor). Zimozielona krzewinka, częściowo mrozoodporna, o płożącym pokroju. Pędy długie, pokładające się, u podstawy zdrewniałe. Kwiaty pięciopłatkowe, fioletowe lub liliowo-różowe. Liście ciemnozielone i błyszczące, eliptyczne lub lancetowate w kształcie.

Rozmiary Wysokość 20 cm.

Odmiany

 'Alba' - odmiana o kwiatach białych. 'Alba Variegata' - kwiaty białe, liście zielono-żółte, 'Argenteovariegata'- kwiaty fioletowo-niebieskie, liście szaro-zielone, o bladożółtym obrzeżeniu, 'Atropurpurea' - kwiaty purpurowe, liście ciemnozielone, 'Aureovariegata' - kwiaty niebieskie, liście o żółtych brzegach, 'Azurea Flore Pleno' - kwiaty podwójne, ciemnoniebieskie, liście ciemnozielone, 'Gertrude Jekyll' - kwiaty białe, 'Illumination' - kwiaty fioletowo-niebieskie, liście złoto-żółte z ciemnozielonym obrzeżeniem.

Kwitnienie

Kwitnie w IV-V, kwiaty pokazują się sporadycznie w ciągu całego sezonu.


Wymagania

Gleba dowolna, przepuszczalna, lekko kwaśna lub zasadowa. Stanowisko słoneczne i zacienione, najlepiej półcieniste.

Uprawa i pielęgnacja

 Barwinek jest rośliną łatwą w pielęgnacji. Jeśli rośnie na przesychającym podłożu, to ściółkujemy je wiosną, żeby utrzymywało wilgoć.

Rozmnażanie Podział kęp - oddzielamy ukorzenione pędy, sadzonki.

Cięcie Cięcie

Podlewanie i nawożenie

Barwinek wymaga częstego podlewania, jeśli rośnie w miejscu słonecznym, natomiast w półcieniu podlewamy umiarkowanie. Bylina znosząca okresowe susze.

Choroby i szkodniki Rdza.

Zastosowanie

      Barwinek pospolity jest rośliną ozdobną, która doskonale nadaje się do zacienionych zakątków ogrodu. To wspaniała roślina okrywowa, na kobierce, obwódki, mieszane rabaty, do ogrodów naturalnych, na cmentarze, skalniaki i do pojemników. Jest rośliną trującą, ale posiada również właściwości lecznicze.

ciemierniki


       To roślina dla tych, którzy chcą cieszyć oko rozkwitającymi pąkami nawet wtedy, gdy w ogrodzie śnieg i mróz. W Polsce ciemiernik zakwita wczesną wiosną, najczęściej po odwilży. Ale niektóre odmiany pojawiają się na rabatkach już zimą. Właśnie dlatego ciemiernik bywa nazywany różą Bożego Narodzenia. Jest rośliną długowieczną, rozrastającą się z czasem w piękne skupiska z licznymi pędami kwiatowymi. Uprawiając ten gatunek trzeba jednak uważać, ciemiernik jest trujący. Spożycie może powodować zatrucie, a kontakt soku rośliny ze skórą niekiedy wywołuje podrażnienie.

Rozmiary. Ciemierniki osiągają wysokość od 30 do 70 centymetrów.

Gatunki.

        Ciemiernik występuje w ok. 20 gatunkach. Rodzime gatunki to: ciemiernik zielony i czerwonawy (purpurowy), które spotkać można w Bieszczadach i są objętą ochroną. Pozostałe to m.in. ciemiernik biały, wschodni, cuchnący, korsykański, ogrodowy, kaukaski. Wymagania, stanowisko. Najlepszym stanowiskiem do uprawy ciemiernika będzie miejsce osłonięte od wiatru, lekko zacienione, z podłożem wilgotnym i przepuszczalnym, najlepiej gleba z domieszką wapnia.

Kwitnienie.

W zależności od odmiany; od stycznia do kwietnia. Ciemiernik biały zakwita w listopadzie/grudniu. Kwiaty mają najczęściej barwę zieloną, purpurową, białą.


Uprawa i pielęgnacja.

 Przy właściwym doborze stanowiska ciemierniki nie sprawiają kłopotów. Najlepiej czują się wśród krzewów liściastych, rosnących z zachowaniem odstępów. Nie lubią przesadzania.

Rozmnażanie. Ciemierniki najlepiej rozmnażać przez podział rośliny lub z nasion.

Cięcie.

 Roślina nie wymaga przycinania. Przed okresem kwitnienia można usunąć suche liście, zapewniając młodym pąkom lepszy dostęp do słońca.

Podlewanie i nawożenie.

         Podlewanie jest ważne szczególnie latem, kiedy ciemierniki tworzą pąki, a jednocześnie są narażone na nadmierne nasłonecznienie i wysychanie podłoża. W kwestii nawożenia korzystne jest zastosowanie kompostu, czy obornika.

Najczęstsze choroby i szkodniki. Ciemiernikom najczęściej zagrażają mszyce i czarna plamistość.

Zastosowanie.

Dekoracyjne, ciemierniki zdobią rabaty ogrodowe w zimie i wczesną wiosną, sprawdzają się także jako kwiaty cięte. Znajdują również zastosowanie w medycynie.

clematis


       Powojnik, klematis (Clematis). Rośliny klimatu umiarkowanego, krzewy pnące lub byliny, większość z ponad 200 gatunków zrzuca liście na zimę. Ozdobne są dzwonkowate, gwiazdkowate lub talerzykowate kwiaty, średnicy od 1 do 30 cm, u niektórych powojników atrakcyjnie pachną. Dekoracyjne są też puszyste owocostany. Rodzaj bardzo zróżnicowany pod względem pokroju, siły wzrostu, budowy, wielkości i barwy kwiatów. Ma wszechstronne zastosowanie. Polscy hodowcy uzyskali liczne, znane na całym świecie odmiany.

Rozmiary. Od kilku cm do ponad 10 m.

Gatunki.

 Uporządkowane w grupy, najpopularniejsze są pnące odmiany wielkokwiatowe oraz o drobniejszych, lecz liczniejszych kwiatach.

Kwitnienie.

W zależności od gatunku i odmiany występuje w bardzo różnych terminach od końca IV do początku XI.


Wymagania, stanowisko.

      Gleby żyzne, próchniczne, wilgotne, ale na podłożu przepuszczalnym, o odczynie od lekko zasadowego do lekko kwaśnego. Stanowisko słoneczne do półcieniste, lekko przewiewne. Podstawa rośliny powinna być ocieniona.

Uprawa i pielęgnacja.

Rośliny produkowane w pojemnikach można sadzić od IV do połowy XI. Wymagają ściółkowania.

a) Rozmnażanie.

Przez oddzielanie ukorzenionych pędów, odkłady, sadzonki pędowe w VI i VII; gatunki przez wysiew nasion.

b) Cięcie.

Od końca II do początku IV, zgodnie z zaleceniami dotyczącymi danej grupy powojników, czyli zależnie od siły wzrostu i terminu kwitnienia.

c) Podlewanie i nawożenie.

          W miarę potrzeb, dużymi porcjami. Użycie linii kroplujących zapobiega moczeniu roślin, co ogranicza występowanie chorób. Dokarmia się wieloskładnikowymi nawozami, najlepiej o spowolnionym działaniu.

Najczęstsze choroby i szkodniki.

    Najgroźniejszy jest uwiąd powojników, ryzyko zachorowania zmniejsza głębsze sadzenie roślin. Klematisy może porażać mączniak prawdziwy jaskrowatych. Czasem korzeniom zagrażają nornice, zniechęcą je siatki wokół bryły korzeniowej.

Zastosowanie.

       Pnącza owijają się ogonkami liściowymi, potrzebują cienkich podpór, np. kratek, siatki ogrodzeniowej. Sadzi się je przy konstrukcjach lub innych roślinach oraz jako krzewy okrywowe. Cięte kwiaty zachowują trwałość do 2 tygodni.

dalia


Gdy na rabatach zaczynają kwitnąć dalie jest się czym zachwycać. Tylu wspaniałych kreacji nie mają żadne inne rośliny.

        W przeciwieństwie do innych cenionych roślinnych piękności roślinę tę odkryli i zaczęli uszlachetniać nie starożytni Egipcjanie, Grecy czy Chińczycy, ale Toltekowie i Aztekowie. Tak popularne dziś w naszych ogrodach kwiaty wywodzą się bowiem z Meksyku i Gwatemali. Ale to w Europie, i nie tak dawno temu, bo dopiero w pierwszej połowie dziewiętnastego wieku, powstał ich hodowlany gatunek - dalia zmienna (Dahlia variabilis).

       Zimą od czasu do czasu sprawdzamy, czy przechowywane karpy nie dostają plam lub nie pokrywają się pleśnią - bo takie porażone chorobami części powinno się jak najszybciej usunąć. Natomiast jeśli nadmiernie przesychają, trzeba je lekko spryskać.


Powrót na rabaty


           Wczesną wiosną, już od marca, przechowywanym daliom zaczynają nabrzmiewać pąki liściowe znajdujące się u nasady pędów. Rośliny wówczas potrzebują dużo światła. Można wówczas posadzić je do dużych doniczek z żyzną ziemią i przenieść do jasnego pomieszczenia - dzięki temu zaczną szybko rosnąć i wcześniej zakwitną. Trzeba sprawdzać, czy przypadkiem na kiełkach nie pojawiają się mszyce, i w razie ich wystąpienia zastosować oprysk np. preparatem Decis, Provado Plus lub Teppeki. Na początku maja nadal luzem przechowywane karpy możemy wysadzić na rabaty. Bulwiaste korzenie powinny zostać zagłębione 2-3 cm i przykryte warstwą ziemi. Nad bardzo wysokimi odmianami warto usypać kopczyk kilkunastocentymetrowej wysokości i w miarę wzrostu pędów podwyższać go do 30 cm (rośliny nie będą się łatwo wykładały). Po ustąpieniu niebezpieczeństwa przymrozków w podobny sposób postępujemy przenosząc do ogrodu okazy podpędzone w doniczkach. Wtedy też pojemnikami z daliami zdobimy balkony i tarasy. W tym czasie można kupić już kwitnące niskie odmiany, które ogrodnicy uzyskują z nasion wysianych kilka miesięcy wcześniej w ciepłych szklarniach.

Dalia 'Moon fire' odmiana pojedyncza o brązowych liściach
Dalie z powodzeniem można uprawiać w pojemnikach. Dla karłowych odmian starcza miejsca nawet w niedużych doniczkach


Zasady pielęgnacji


       O dalie trzeba dbać. Od połowy czerwca rośliny należy co dwa tygodnie zasilać nawozami dla roślin kwitnących, a w czasie suszy obficie podlewać. Konieczne jest też usuwanie przekwitłych kwiatów, podpieranie wysokich pędów i usuwanie chorych liści, jeśli talie się pojawia. Bardzo gęste rośliny warto też prześwietlać czyli wycinać im słabsze pędy rosnące w środku kępy, bo to korzystnie wpływa na ich zdrowotność.

       Natomiast rozmnażanie dalii nie przysparza zwykle żadnych problemów. Wiosną przed sadzeniem duże karpy rozcinamy nożem na części składające się przynajmniej z 2 bulwiastych korzeni z kilkoma pędami o nabrzmiałych oczkach lub dopiero co rozwiniętymi liśćmi. Następnie ranom pozwalamy obeschnąć na powietrzu, po czym rośliny sadzimy do ziemi.


dzwonek

       Dzwonek (Campanula). Kolorowe kwiaty przypominające dzwoneczki zwracają na siebie uwagę w każdym ogrodzie, czy ogródku. Ich różnorodne formy sprawiają, że dzwonki są jednym z ulubionych rodzajów. Gatunki dzikorosnące można spotkać np. w Tatrach - dzwonek drobny, na niżu i w górach - dzwonek okrągłolistny, zwany też dzwonkiem polnym, z racji swojego pospolitego występowania w całej nizinnej Polsce. Gatunkami objętymi ochroną są: dzwonek boloński, brodaty, karkonoski, piłkowany (lancetowaty), syberyjki i szerokolistny.

Rozmiary.

 Do ok. 60 cm, w zależności od odmiany; dzwonek gargański - ok. 10 cm, dzwonek drobny - ok. 15 cm, dzwonek karpacki - ok. 20 cm.

Gatunki.

Dzwonki to ok. 200 gatunków wieloletnich roślin. W Polsce są spotykane dziko rosnące i uprawiane m.in. dzwonek gargański, karpacki, ogrodowy.


Wymagania, stanowisko.

          Dobrze, by gleba była przepuszczalna i żyzna. Dzwonki czują się najlepiej na stanowiskach jasnych, słonecznych, ale dobrze radzą sobie także w półcieniu.Mistrzostw Polski (Legia, 2002); Puchar Ligi Polskiej (Legia, 2002); Mistrzostwo Szkocji (Celtic, 2006,2007,2008); Puchar Ligi Szkockiej (Celtic, 2006,2009); Udział w Mistrzostwach Świata 2006 i Mistrzostwach Europy 2008

Kwitnienie. Od maja do października, w zależności od gatunku i odmiany.

Uprawa i pielęgnacja.

Roślina nie ma zbyt dużych wymagań uprawowych. Rozrastające się gatunki, np. dwuletni dzwonek ogrodowy, dobrze jest sadzić w odstępach ok. 30x40 cm.

Rozmnażanie. Najczęściej z nasion lub przez podział rośliny.

Cięcie. Dzwonki nie wymagają przycinania.

Podlewanie i nawożenie.

Na dobry wzrost i kwitnienie dzwonków wpłynie umiarkowane podlewanie i nawożenie mocno rozcieńczonymi preparatami.

Najczęstsze choroby i szkodniki. Najczęstszym wrogiem dzwonków są ślimaki i rdza.

Zastosowanie.

          Roślina ozdobna na rabaty, skalniaki, obwódkowa w przypadku niskich odmian i kwiat cięty - dzwonek skupiony. Dzwonek znalazł także zastosowanie w kosmetologii, odmiana pokrzywolistna stosowana była w medycynie ludowej na dolegliwości bólowe.

Eszeweria


        Eszeweria (Echeveria). Rodzaj obejmuje 150 gatunków sukulentów. Liście zgrubiałe, z woskowym nalotem, zebrane w rozety, tworzące niskie kępy. Kwiaty kielichowate lub rurkowate, barwy czerwonej lub żółtej, zebrane w grona, wyrastające ponad rozetę liści.

Rozmiary. Wysokość 10-15 cm.

Gatunki.

         Eszeweria błękitna (Echeveria glauca) - rozety gęste, liście łopatkowate, szare o czerwieniejących brzegach, kwiaty czerwone. Kwitnie latem. Średnica 10 cm. Eszeweria wielkolistna (Echeveria gibbiflora) - rozeta większa niż u poprzedniego gatunku, liście z brunatnym nalotem. Echeveria affinis- gatunek o ciemnych, prawie czarnych liściach. Echeveria minima - rozety małe, liście niebieskawe, czerwono obrzeżone. Echeveria setosa - liście drobne, szaro-zielone, gęsto owłosione. Echeveria pulvinata - liście aksamitnie omszone, zielone z czerwonymi brzegami.

Kwitnienie. Wiosna lub lato.


Stanowisko.

 Podłoże mineralne, przepuszczalne, specjalne do sukulentów. Miejsce słoneczne. Temperatura optymalna zimą 10oC.

Wilgotność powietrza. Nie zraszamy.

Podlewanie i nawożenie.

 Latem podlewamy bardzo umiarkowanie, co tydzień, dwa. Zimą skąpo, raz na miesiąc. Zasilamy płynnym nawozem wieloskładnikowym dla sukulentów, raz na miesiąc.

Pielęgnacja.

Roślina o małych wymaganiach. Po kwitnieniu wycinamy pęd kwiatostanowy u podstawy.

Przesadzanie.

 Przesadzamy co roku, na wiosnę, starsze rośliny - co 2-3 lata. Doniczki powinny być niskie i szerokie ze względu na płytki system korzeniowy eszewerii.

Rozmnażanie. Sadzonki liściowe, odrosty.

Najczęstsze choroby i szkodniki. Wełnowce, mszyce, larwy opuchlaków.

funkia


        Funkia (Hosta) to roślina, która pięknie prezentuje się zarówno w małych i dużych ogrodach, jak i na balkonach mieszkań. Nie ma znaczenia czy sadzona jest w grupie, czy też rośnie samodzielnie. Jej liście zdobione oryginalnymi wzorami prezentują się okazale zarówno przy oczkach wodnych, na skalniakach, jak i wokół skarp. Funkia udekoruje brzeg każdej ścieżki, ozdobi murki i schodki prowadzące do domu lub ogrodowej altanki. Jako roślina długowieczna może pozostać w jednym miejscu kilka, a nawet kilkanaście lat.

Rozmiary. Od 10 cm - odmiany karłowate, do ponad metra wysokości.

Gatunki.

     Funkia liczy ok. 40 gatunków i kilkaset odmian. Do najpopularniejszych należą: funkia 'Golden Tiara' z oliwkowo-zielonymi obwódkami liści, funkia Fortunego (fortunea, fortunei) z zielono złotymi środkami i zielonymi otoczkami, funkia biała (white, funkia 'White Feature') - kapryśna w uprawie, ale wyjątkowa ze względu na białą barwę liści, funkia Siebolda (sieboldiana) o liściach dużych, z charakterystycznym woskowym nalotem o niebieskim odcieniu, funkia falista o liściach osiągających wymiar nawet do 20 centymetrów.

Wymagania, stanowisko.

 Funkia czuje się najlepiej na stanowiskach zacienionych i dobrze nawodnionych, osłoniętych od wiatru.


Uprawa i pielęgnacja.

 Funkia lubi środowisko lekko kwaśne. Dobrze rośnie posadzona w grupie i na pojedynczych stanowiskach.

Kwitnienie. Od lipca do października.

Rozmnażanie. Przez podział rozrośniętych kęp.

Cięcie. Funkia nie wymaga przycinania.

Podlewanie i nawożenie.

       Ze względu na dużą powierzchnię liści przez które paruje woda, funkia wymaga wilgotnego podłoża, które w razie konieczności powinno być dodatkowo podlewane. Obfite nawożenie nie wpływa korzystnie na rozwój rośliny. Może być stosowane umiarkowanie, dwa razy do roku.

Najczęstsze choroby i szkodniki.

        Funkia wykazuje dużą odporność na choroby i szkodniki. Brunatne i czarne plamy na liściach są sygnałem zainfekowania rośliny przez grzyby. Ślimak nagi i guzak północny szkodzą liściom i korzeniom.

Zastosowanie.

       Roślina ozdobna do małych i dużych ogrodów, do wysadzania wzdłuż ścieżek, wokół oczek wodnych lub na skalniakach. Ceramiczne misy i donice umieszczane na balkonach i tarasach podkreślają finezyjne ubarwienie liści.


fiołek


        Cyklamen perski czyli fiołek alpejski jest lubianą i popularną rośliną. Ponieważ kwitnie od jesieni do wiosny (gdy przekwitnie nie wyrzucajmy go, gdyż może jeszcze rosnąć kilka lat, cieszy nasze oko także zimą). Cyklamen perski – wbrew nazwie – nie pochodzi z Persji, lecz z Europy Południowej. Uprawa cyklamenów w Europie zaczęła się dość dawno, bo w 1620 r w Paryżu. Podobno był również ulubionym kwiatem Napoleona.

Zasady pielęgnacji fiołków alpejskich:

1. Lubią chłodniejsze miejsca i świeże powietrze dlatego w mieszkaniach, szczególnie zimą (ze względu na kaloryfer) jest im za ciepło. Dlatego na noc lepiej wynosić je do chłodniejszych pomieszczeń.2. Gleba fiołków powinna być stale wilgotna, lecz nie mokra, a do ich podlewania zawsze używajmy miękkiej wody (odstaną).
3. Podlewając starajmy się nie zamoczyć liści ani pęków kwiatowych, ważne jest również systematyczne wylewanie wody z podstawki.
4. Należy wyrywać, a nie wycinać przekwitłe kwiaty i liście, które zaczynają żółknąć (pozostałości ogonków będą gnić).
5. Gdy wszystkie kwiaty przekwitną, a liście pożółkną zupełnie przestaniemy podlewać roślinę – wcześniej stopniowo to ograniczyć.
6. Pozostawiamy bulwę w chłodnym miejscu, np. w piwnicy do maja, a pod koniec miesiąca przesadzamy do świeżej ziemi i umieszczamy w skrzynce na balkonie lub w ogrodzie.
7. Gdy nadejdzie październik – wówczas przenosimy fiołka do domu.

      Dbajmy w ten sposób o roślinę, a fiołek alpejski będzie kwitł, ciesząc nasze oczy przez kilka lat. Są to kwiaty popularne, dlatego często można je zobaczyć w ozdobnych koszach lub przystrojonych doniczkach.
Niektóre odmiany cyklamenów możemy uprawiać w naszych ogrodach. Należą do nich:
- cyklamen bluszczolistny (Cyclamen hederifolium)
- cyklamen dyskowaty (Cyclamen coum)
- cyklamen neapolitański (Cyclamen neapolitanum)
Bardzo dobrze się czują w ciepłym i lekko ocienionym miejscu. Pamiętajmy, aby na zimę okryć je gałązkami drzew.

gęsiówka


       Bylina wiosny, mrozoodporna i mało wymagająca. Roślina niska, kobiercowa. Liście łopatkowate, zimozielone, tworzą rozetkę. Kwiaty barwy białej, żółtej lub różowej, zebrane w szczytowe grona.

Rozmiary. Wysokość 10-20 cm.

Gatunki i odmiany.

        Gęsiówka kaukaska (Arabis caucasica) - gatunek pospolity, długowieczny. Liście pokryte szarym kutnerem, kwiaty białe, zebrane w duże grona, kwitnie w IV. Wysokość 10-15 cm. 'Rosabella' - zimozielona, kwiaty ciemnoróżowe, 'Variegata' - liście z kremowo obrzeżone, kwiaty białe. Gęsiówka macedońska (Arabis ferdinandi-coburgi) - rozety gęste i skórzaste, ciemnozielone, kwiaty białe, wysokość 20 cm. 'Aureovariegata' - liście o żółtych brzegach, 'Old Gold' - kwiaty białe, liście zielone o żółtawych brzegach. Gęsiówka orzęsiona (Arabis blepharophylla) - kwiaty ciemnoróżowe, liście zielone o biało owłosionych brzegach, wysokość 15-20 cm. 'Spring Charm' ('Frühlingszauber') - kwiaty mocno amarantowe, wysokość 10 cm.

Kwitnienie. IV-V



Wymagania. Gleba dowolna, przepuszczalna. Stanowisko słoneczne.

Uprawa i pielęgnacja.

 Roślina łatwa w uprawie- rośnie na każdej glebie, jest odporna na niskie temperatury. W dogodnych warunkach może być ekspansywna.

Rozmnażanie.

Wysiew nasion wiosną (IV-V). Odmiany rozmnażamy przez podział (III-IV) lub sadzonki wierzchołkowe pobierane w VIII, po przekwitnięciu roślin.

Cięcie. Cięcie wykonujemy po kwitnieniu w celu rozkrzewienia i zachowania zwartego pokroju.

Podlewanie i nawożenie. Zapewniamy umiarkowanie wilgotną glebę.

Choroby i szkodniki. Pomrowy.

Zastosowanie.

 Gęsiówka stosowana jest do obsadzania rabat, ogrodów skalnych, skarp, murków, alpinariów. To również dobra roślina okrywowa, a jej pstrolistne odmiany nadają się na kwietniki dywanowe i obwódki.

goryczka siedmiodzielna


          Goryczka siedmiodzielna (Gentiana septemfida) wyróżnia się pięknymi, niebieskimi kwiatami w kształcie dzwoneczków. Kielichy skierowane są ku górze, dzięki czemu można zajrzeć w ich pokryte kropkami wnętrze, otoczone strzępiastymi wyrostkami. Roślina posadzona w grupach stworzy piękne dopełnienie każdego skalniaka przez wiele lat.

Rozmiary. Do 20 cm.

Gatunki. Goryczka siedmiodzielna

Wymagania, stanowisko.

 Roślina czuje się najlepiej na stanowisku przewiewnym i chłodnym, nasłonecznionym bądź umieszczonym w półcieniu.

Kwitnienie. Sierpień, wrzesień.


Uprawa i pielęgnacja.

     Goryczka siedmiodzielna nie wymaga specjalnych warunków uprawowych. Do właściwego wzrostu wystarczy przeciętna wilgotność podłoża i dostęp do promieni słonecznych. Jest mrozoodporna.

Rozmnażanie. Przez wysiew nasion lub podział rozrośniętej rośliny.

Cięcie. Nie wymaga przycinania.

Podlewanie i nawożenie. Obfite podlewanie nie jest konieczne, podobnie jak nawożenie.

Najczęstsze choroby i szkodniki.

Goryczka siedmiodzielna wykazuje dużą odporność na choroby i szkodniki. Zagrożeniem są ślimaki, atak pleśni i rdzy.

Zastosowanie. Roślina ozdobna, główie na skalniaki i rabaty mieszane.

goździk


            Goździk (Dianthus) - W czasach starożytnych uważany był za roślinę Zeusa. Później stał się obowiązkowym kwiatem wręczanym w czasach PRL-u kobietom z okazji ich święta 8. marca. Współcześnie nie został zapomniany. Liczba gatunków i odmian tej rośliny i jej zapach sprawia, że wciąż cieszy się dużym zainteresowaniem wśród miłośników roślin. W zależności od gatunku może być jednoroczny lub dwuletni - goździk ogrodowy, chiński, brodaty, albo wieloletni - goździk kropkowany, pierzasty, Alwooda czy goździk siny.

Rozmiary. W zależności od gatunku - od niewysokich roślin, do ok. 60 cm.

Gatunki.

 W Polsce dziko rośnie 11 gatunków goździków, z których 9 objętych jest ochroną. Do najczęściej uprawianych należą goździk chiński, kartuzek, pyszny, ogrodowy, brodaty, goździk pierzasty.

Wymagania, stanowisko.

 Goździk nie jest rośliną wymagającą. Najlepiej wzrasta na glebie przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej, w miejscu jasnym, nasłonecznionym. Poradzi sobie także w mniej dogodnych warunkach.

Kwitnienie. Od kwietnia do września, w zależności od gatunku.

Uprawa i pielęgnacja.

Ze względu na niewielkie wymagania w uprawie, goździki cieszą się powodzeniem wśród ogrodników.


Rozmnażanie. Przez wysiew nasion lub sadzonki pozyskane z dobrze rozrośniętej rośliny.

Cięcie. Można przyciąć roślinę po przekwitnięciu.

Podlewanie i nawożenie. Korzystne umiarkowane podlewanie i nawożenie w okresie wegetacji roślin.

Najczęstsze choroby i szkodniki. Goździkom zagraża najczęściej szara pleśń i rdza.

Zastosowanie.

 Ozdobne, jako kwiat cięty lub na rabaty. Może być także wysadzany do donic i ozdabiać balkony, altany.

hibiskus


       Krzewy lub byliny. Ozdobą są pięknie ubarwione duże kwiaty - białe, żółte, czerwone, różowe, purpurowe z charakterystycznie wystającą szyjką słupka i pręcikami. Liście ciemnozielone o różnej wielkości. Owocem jest torebka.

Rozmiary. W zależności od gatunku i odmiany wysokość od kilkudziesięciu cm do 2,5 m.

Gatunki i odmiany.

        Ketmia, róża chińska (Hibiscus rosa-sinensis) - kwiaty czerwone o średnicy 10 cm, liście owalne, błyszczące o ząbkowanych brzegach, uprawiana jako roślina pokojowa, 'La France' - odmiana ketmii o różowych kwiatach, 'Lemon Chiffon' - kwiaty cytrynowo-żółte, 'Weekend' - kwiaty jaskrawo pomarańczowe, ketmia syryjska, róża szarona (Hibiscus syriacus, Rose of Sharon) - krzew ogrodowy o różowo-fioletowych kwiatach, 'Diana' - kwiaty białe, 'Red Heart' - kwiaty białe o amarantowych środkach, 'Blue Bird' - kwiaty niebieskie z purpurowym środkiem, 'Pink Giant' - kwiaty różowe. H .moscheutos - bylina uprawiana u nas jako jednoroczna. Ketmia szczawiowa (Hibiscus sabdariffa) uprawiana na Bliskim Wschodzie i w Indiacht o roślina lecznicza o działaniu orzeźwiającym, ułatwiającym trawienie, stosowana w mieszankach ziołowych i herbatach.

Kwitnienie Od wiosny do jesieni


Wymagania.

 Stanowiska słoneczne (światło rozproszone, nie bezpośrednie), osłonięte. Gleba przepuszczalna, próchniczna. Lubi wysoką wilgotność powietrza.

Uprawa i pielęgnacja.

        W ogrodzie sadzimy po przymrozkach. Różę chińską uprawiamy w doniczkach w mieszkaniu lub oranżerii. Zimą należy ją niewiele podlewać i trzymać w temperaturze 10-15 stopni Celsjusza. Wczesną wiosną mocno przyciąć. Wszystkie gatunki ogławiamy, by przedłużyć kwitnienie. Liście wymagają czyszczenia z kurzu przy pomocy delikatnej ścierki.

Rozmnażanie. Nasiona, krzewy z sadzonek, byliny przez podział.

Cięcie.

       Przycinać co roku na wiosnę, aby formować roślinę. Moæna też wykonać w razie potrzeby cięcie prześwietlające lub u starszych roślin odmładzające i wtedy przyciąć zdecydowanie, zostawiając jedną czwartą rośliny.

Podlewanie i nawożenie.

       Latem podlewać regularnie, nawet codziennie - gleba powinna być stale wilgotna. Nie moczyć kwiatów. Dobrze jest zraszać rośliny lub ustawić w pobliżu nawilżacz, który zapewni im odpowiednią wilgotność. Zimą podlewanie ograniczamy. W okresie wegetacji można zasilić rośliny nawozami organicznymi lub nawozem uniwersalnym do doniczkowych roślin kwitnących.

Choroby i szkodniki.

 Mszyce, przędziorki, mączliki, wełnowce i choroby korzeni powodowane przez grzyby (m. in. szara pleśń, alternarioza).

Zastosowanie Roślina ozdobna w domu, ogrodzie, oranżerii.

jaskier


      Jaskier (Ranunculus). Wieloletnia roślina zielna, mrozoodporna. Łodygi wzniesione i rozgałęzione, liście całobrzegie lub dłoniasto dzielne, kwiaty pojedyncze, białe, żółte lub czerwone, niektóre o metalicznym połysku. Owoc- mieszek.

Rozmiary. Wysokość 5-100 cm.

Gatunki i odmiany.

           Jaskier tojadolistny (Ranunculus aconitifolius) - kwiaty białe. Wysokość 60-75 cm. Kwitnie w V. 'Pleniflorus' ('Flore Pleno') - odmiana bardzo dekoracyjna o pełnych kwiatach. Jaskier ostry (Ranunculus acris) - kwiaty żółte, promieniste. Wysokość 60 cm. Kwitnie V-VI. 'Multiplex' - kwiaty pełne, złoto-żółte, odmiana uprawiana na kwiat cięty. Ziarnopłon wiosenny (Ranunculus ficaria) - kwiaty żółte o podłużnych i błyszczących płatkach, liście sercowate, skórzaste. Wysokość 5-10 cm. Kwitnie wczesną wiosną. 'Double Mud' - kwiaty pełne, kremowo-żółte, 'Albus' - kwiaty białe, 'Aurantiacus' - kwiaty błyszczące, pomarańczowe. Jaskier azjatycki (Ranunculus asiaticus) - kwiaty pojedyncze, półpełne lub pełne, barwne, w naszych warunkach nie przetrzymuje zimy, popularna roślina doniczkowa. Wysokość do 55 cm.

Wysokie odmiany jaskrów (ok. 40 cm) są wykorzystywane w bukietach.
Jaskry mogą zdobić balkony i tarasy. Jeśli wiosna jest chłodna, na dworze kwitną znacznie dłużej niż wdomu. Trzeba jednak chronić je przed przymrozkami.
Kwiaty jaskrów azjatyckich rozkwitają kolejno. Aby było ich więcej, w każdej doniczce posadzono trzy okazy.

Kwitnienie. Kwitną w zależności od gatunku IV-VII.

Wymagania. Gleba gliniasto-próchniczna, wilgotna. Stanowisko słoneczne.

Uprawa i pielęgnacja. Jaskry w zależności od gatunku sadzimy wiosną lub jesienią.

Rozmnażanie. Podział bulw, wysiew nasion.

Podlewanie i nawożenie.

       Podlewamy umiarkowanie, ale regularnie, tak by podłoże było stale wilgotne. Nie należy przesadzać, gdyż nadmierna wilgotność powietrza sprzyja rozwojowi chorób grzybowych. Rośliny można zasilać nawozami wieloskładnikowymi.

Choroby i szkodniki. Szara pleśń, mączniak prawdziwy. Mszyce.

Zastosowanie.

    Rośliny ozdobne uprawiane na rabatach, łąkach kwietnych, w ogrodach naturalistycznych, na stanowiskach nadwodnych. Nadają się na kwiat cięty. Wszystkie rośliny są trujące, jednak niektóre gatunki wykorzystuje się w ziołolecznictwie.


konwalia.


              Konwalia jest byliną kłączową. Występuje w Azji Środkowej oraz Europie. W Polsce jest objęta ochroną. Jest bardzo popularna, głownie ze względu na swój aromatyczny zapach. Jej olejki eteryczne służą do produkcji perfum i kosmetyków na całym świecie. Konwalie tworzą również bardzo przyjemny akcent w przydomowych ogródkach oraz parkach, naturalnie rosnące możemy spotkać w lesie.


              Konwalia kwitnie od maja do czerwca i ma prześliczne białe, dzwonkowate kwiaty. Jest rośliną długowieczną i z powodzeniem znajduje swoje zastosowanie na rabatach, pod drzewami, w doniczkach czy pojemnikach na tarasach i balkonach, jak również w postaci kwiatów ciętych.  Rozmnażamy ją poprzez podział kłączy. Dokonujemy tego od połowy października do końca lipca. Kłącza dzielimy na około 12 cm i sadzimy w rozstawie 20 x 10 cm.

Jak sadzimy?

             Konwalię majową najlepiej jest sadzić w październiku, zanim jeszcze rozpoczną się pierwsze przymrozki. Wybieramy stanowisko zacienione, najlepiej takie, gdzie cień utrzymuje się przynajmniej przez pół dnia, czyli pod drzewami, obok tarasu lub przy żywopłotach. Kłącza rośliny sadzimy na głębokości około 2 cm,  w rzędach oddalonych od siebie o 20-25 cm, odległość pomiędzy kłączami powinna wynosić około 4 cm. Konwalię rozmnażamy poprzez podział – należy wykopać ją wczesną jesienią lub wiosną, podzielić i posadzić na nowym miejscu.

Jakie wymagania?

          Konwalia jest rośliną dość niewymagającą. Warto ją jednak od czasu do czasu zasilić za pomocą  zgranulowanego obornika albo kompostu. Jeżeli akurat nie mamy ich pod ręką wystarczy użyć opadłych liści. Podłoże powinno być przepuszczalne, wilgotne i zasobne w próchnicę. W warunkach naturalnych konwalia występuje na stanowiskach leśnych, czyli lekko kwaśnych. Jednak przy odmianach uprawianych w gruncie pH powinno oscylować w granicach 7,0-7,5. Pamiętajmy o cieniu, nadmiar słońca sprawia, że liście konwalii zaczynają brązowieć i wyglądają mało elegancko.

         Dla wielbicieli konwalii polecam takie odmiany, jak: „Fortin’s Giant”, „Plena”, „Grandiflora”. Istnieją również odmiany o kwiatach różowych: „Rosea” oraz „Prolificans”. Ta ostatnia odmiana posiada boczne gałązki, na których pojawiają się liczne kwiaty. Prawdziwym jednak unikatem są konwalie o ozdobnych liściach, polecam odmianę „Albostriata” – ma naprawdę urocze kremowe listki.

Konwalia właściwości

     Konwalia posiada również duże zastosowanie w ziołolecznictwie. Jest lekiem nasercowym, zwiększa siłę skurczu. Lekarstwa sporządzone na jej bazie są bardzo dobrze tolerowane przez osoby starsze.



Kosaciec syberyjski.


         Kosaciec syberyjski (Iris sibirica). Kosaćce to wieloletnie rośliny cebulowe lub kłączowe. Kwiaty są duże, pojedyncze lub zebrane w kwiatostany. Zewnętrzne działki okwiatu odwinięte, a wewnętrzne tworzą kopułę. U niektórych gatunków i odmian spotyka się „bródki” - szczotkowate włoski na zewnętrznych działkach okwiatu. Liście szablaste, równowąskie. W Polsce uprawia się gatunki z dwóch podrodzajów: Iris- kosaćce kłączowe i Xiphium - kosaćce cebulowe.

Rozmiary. Wysokość 25- 120 cm.

Gatunki i odmiany.

        Kosaciec syberyjski (Iris sibirica) - długowieczna bylina, w Polsce prawnie chroniona, mrozoodporna. Tworzy kłącze i puste pędy, długości do 100 cm, liście długie i sztywne, kwiaty bezbródkowe, niebiesko-fioletowe pojedyncze lub po 2-3. 'Butter & Sugar' - kwiaty biało-żółte, 'Cambrige' - turkusowo-niebieskie.

Kwitnienie. Kwitnie V-VI.

Wymagania. Gleba żyzna, wilgotna. Stanowisko słoneczne lub lekko zacienione.

Uprawa i pielęgnacja. Kłącza sadzimy na głębokość 2-3 cm, późnym latem lub wczesną jesienią.


Rozmnażanie. Podział kłączy w II połowie lata, raz na 4-5 lat.

Podlewanie i nawożenie.

 Podlewamy tak, by gleba była wilgotna, szczególnie w V i VI. Kosaćce syberyjskie mają duże wymagania pokarmowe. Ściółkujemy je obornikiem lub kompostem.

Choroby i szkodniki.

     Wirus mozaiki gęsiówki, mozaika ogórka, obwódkowa plamistość liści, mokra zgnilizna kłączy, bakteryjne więdnięcie liści. Ślimaki, pomrowy, gąsienice, mszyce kosaćcowe.

Zastosowanie.

       Rośliny ozdobne o dużych walorach dekoracyjnych, uprawiane na rabatach, w grupach na trawnikach, gatunki lubiące wilgoć - w tym Iris sibirica mogą być sadzone nad zbiornikami wodnymi, a gatunki niskie w ogrodach skalnych. Nadają się na kwiat cięty. Kosaćce wykorzystuje się również w przemyśle farmaceutycznym, perfumeryjnym, garbarskim i tekstylnym.

Kostrzewa


     Kostrzewa (Festuca). Trawa z rodziny Poaceae, bylina, pochodzi z obszarów o klimacie umiarkowanym. Wczesną wiosną wytwarza nowe przyrosty, a wczesnym latem zakwita. Tworzy niskie, zwarte kępy Źdźbło ma trzy międzywęźla. Kwiaty zebrane w kłoski, tworzące luźne, zwisające wiechy.

Rozmiary. Wysokość 20-50 cm.

Gatunki i odmiany.

              Kostrzewa ametystowa (Festuca amethystina) - Liście igłowate, stalowoniebieskie tworzą gęste, wiecznie zielone kępy. Wiechy wąskie, błękitne, zabarwiają się na brązowo. Gatunek w stanie dzikim objęty ochroną. Kostrzewa popielata (Festuca pallens, F. glauca) - liście szpilkowate, błękitno-szare o odcieniu niebiesko-zielonym lub srebrzysto-białym, zimozielone. Wiechy błękitno-szare. Wysokość 20 cm. 'Elijah Blue' - liście jaskrawo niebieskie, 'Golden Toupee' - liście wiosenne jaskrawo żółte, 'Blue Select' - liście proste, sinoniebieskie. Kostrzewa miotlasta (Festuca scoparia) - gatunek długowieczny, liście krótkie, iglaste i sztywne, ciemnozielone, tworzy zwarte i płaskie kępy- do 20 cm wysokości. Wymaga stanowiska cienistego i półcienistego.

Kwitnienie. V-VII


Wymagania.

 Gleba dowolna, przepuszczalna, najlepiej lekka i sucha. Stanowisko słoneczne, osłonięte lub cieniste w przypadku kostrzewy miotlastej.

Uprawa i pielęgnacja. Trawa bardzo wytrzymała, mało wymagająca.

Rozmnażanie. Podział kęp.

Cięcie. Ścinamy wiechy późnym latem. Wiosną usuwamy uszkodzone wierzchołki liści.

Podlewanie i nawożenie. Nie wymaga podlewania. Roślina bardzo odporna na suszę.

Choroby i szkodniki.

Zazwyczaj nie występują. Jednak trawy mogą być atakowane przez rdze, mszyce lub ślimaki.

Zastosowanie.

 Kostrzewa może być sadzona pojedynczo lub w małych grupach, na obwódkach lub w ogródkach skalnych. Stosowana także do zadarniania terenów. Niektóre gatunki są składnikiem mieszanek trawnikowych.

lawenda


      Różne gatunki lawendy to wiecznie zielone krzewy i półkrzewy o efektownym pokroju stosowane jako rośliny ozdobne i aromatyczne zioła. W ogrodzie polecane są na niskie żywopłoty sadzone wzdłuż ścieżek lub trawników albo jako pojedynczo rosnące okazy. Lawenda ma pięknie pachnące drobne kwiaty zebrane w kłosy kwiatowe. Kolory - w zależności od gatunku i odmiany - od białych, przez niebieskawe po purpurowe lub ciemno fioletowe. Liście wąskie - zielone lub szarawe.

Rozmiary.

     Rośliny tworzą kopuły wysokości od kilkudziesięciu cm do nawet 1,2 m. Szerokość od 30 cm do 1,5 m. Gatunki. W Polsce najpopularniejsze są: lawenda wąskolistna, zwana też lekarską (Lavandula angustifolia.) i lawenda francuska (Lavandula stoechas).

Kwitnienie. Od późnej wiosny do jesieni.

Wymagania, stanowisko.

        Lawenda potrzebuje gleby przepuszczalnej, najlepiej wapiennej. Dobrze czuje się na dobrze nasłonecznionych, żwirowych stanowiskach. Sadzona w gruncie jest częściowo odporna na mróz. Zalecane jest okrywanie na zimę. Lawendę w donicach należy przenieść na zimę do chłodnej werandy lub szklarni i co pewien czas podlewać.

Uprawa i pielęgnacja.

a) Rozmnażanie - Przez wysiew nasion w połowie wiosny lub rozsadę sadzonek.

b) Cięcie - Po przekwitnięciu roślinę przycinamy, by zyskała zwarty pokrój. Cięcie powtarzamy wiosną.

c) Podlewanie i nawożenie

 - Zaleca się umiarkowane podlewanie roślin. Lawenda dobrze znosi suszę natomiast nie lubi nadmiernej wilgoci (dlatego grunt musi być przepuszczalny). Jesienią nawozi się ją dobrze rozłożonym kompostem.

Najczęstsze choroby i szkodniki.

Kłopoty mogą sprawiać mszyce i grzyby, powodujące plamistość liści.

Zastosowanie.

         Lawenda polecana jest jako ziele - do saszetek zapachowych, potpourri, aromatycznych kąpieli - olejki lawendowe lub wywar z liści działają uspokajająco i nasennie oraz w kuchni do aromatyzowania galaretek, soków owocowych, ciast, lodów i mięsa.

Lilie

      Dzięki okazałym kwiatom o wykwintnym kształcie zyskały miano ogrodowych arystokratek. Zachwycają też bogactwem barw - od bieli poprzez żółć, pomarańcz, róż, czerwień po brąz i fiolet, nierzadko w fantazyjnych zestawieniach


       Wśród cebulek lilii sprzedawanych w sklepach ogrodniczych najwięcej jest tzw. odmian na kwiat cięty, czyli na bukiety. Do ogrodu szukamy natomiast roślin nie tylko o niespotykanych barwach i oryginalnym kształcie kwiatów, ale również długowiecznych i odpornych. Na szczęście przy odrobinie wysiłku znajdziemy lilie, które będą odpowiednie pod każdym względem.

      Sadząc lilie, warto je odpowiednio wyeksponować. Może to być np. duża nieregularna grupa na trawniku lub rodzaj szpaleru wzdłuż prostej ścieżki czy murka. Ich niezwykłe kolory znakomicie podkreśla tło z ciemnozielonych krzewów. A jeśli chcemy zapewnić im towarzystwo, to najlepiej innych bylin, jak ostróżki, wiązówki, peonie, funkie.
'Sphinx' Jedna z rzadko spotykanych odmian lilii o pełnych kwiatach
Lilia tygrysia Ma intensywnie pomarańczowe, nakrapiane płatki; zakwita w sierpniu

        Lilie można również sadzić w donicach. Należy tylko wybrać odmiany o niskim wzroście, a podczas niesprzyjającej pogody przenosić pojemnik na werandę lub do domu. Przede wszystkim jednak warto tak dobrać odmiany, by ich kwiaty zdobiły ogród jak najdłużej - od czerwca aż do jesieni.

Na początek lata.

         Dużą grupę lilii łatwych w uprawie i dość dobrze zimujących w naszym klimacie stanowią odmiany pochodzenia azjatyckiego. Bardzo wcześnie, bo już na początku czerwca, rozwijają się pomarańczowe kwiaty wyhodowanej w Polsce odmiany 'Prima'. Wkrótce po niej kwitnie wiele odmian holenderskich. Wśród nich najwięcej jest żółtych i pomarańczowych, choć można też spotkać białe, różowe lub czerwone. Warto zwrócić uwagę na odmianę 'Schellenbaum' o czerwonych kwiatach na wysokich pędach. Posadzone w grupie są bardzo efektowne. Wśród lilii azjatyckich można znaleźć odmiany o bardzo oryginalnych kwiatach. Bywają np. dwubarwne, z płatkami ozdobionymi rysunkiem u nasady lub obwódką na brzegach albo nawet cętkami, jak u 'Kentucky'. Rarytasem w każdym ogrodzie będą też kwiaty pełne, jak u odmiany 'Sphinx'. Również w czerwcu rozpoczynają kwitnienie lilie z grupy LA. Tak oznaczono rośliny powstałe przez krzyżowanie lilii azjatyckich z długokwiatowymi (Lilium longiflorum). Ich kwiaty mają bogatą skalę barw, chociaż pierwsze odmiany tych mieszańców były tylko pastelowe. Należą do nich m.in. 'Moselle' i 'Royal Present'. Niestety, w naszym klimacie często są uszkadzane przez przymrozki, ponieważ na wiosnę pędy wcześnie wybijają z ziemi.

     Lilia biała (Lilium candidum) o dużych, pachnących kwiatach też zdobi ogród już w czerwcu. Nazywana jest również lilią św. Józefa lub lilią Panny Marii. Jej pędy po kwitnieniu szybko zamierają i roślina zapada w krótki "sen". We wrześniu pojawia się rozeta nowych, zimoodpornych liści.
Lilia Henry'ego Wyróżnia się długimi wyrostkami i dużymi nektarnikami
'Pent House' Jest odmianą z grupy lilii orientalnych. To rośliny wielkiej urody, jednak dość wrażliwe na mróz

W pełni sezonu.

       Zwykle na początku lipca, a bywa, że wcześniej, zaczyna kwitnąć nasza rodzima lilia złotogłów (Lilium martagon). Wysokie pędy zakończone są dużymi gronami złożonymi co najmniej z kilkunastu jednobarwnych lub nakrapianych kwiatów. Lilia złotogłów dobrze rośnie na lekko zacienionym miejscu i glebie o odczynie obojętnym.

        W tym samym czasie pojawiają się kwiaty rzadko u nas spotykanych lilii amerykańskich. Są to rośliny silnie rosnące, o małych, ale licznych kwiatach, zwykle pomarańczowych lub żółtych, gęsto nakrapianych. Tworzą charakterystyczne cebule zbudowane z bardzo małych łusek. Znanym mieszańcem z tej grupy jest 'Bellingham Hybrids'.

       Nieco później (w drugiej połowie lipca i na początku sierpnia) kwitną lilie trąbkowe. Są polecane do przydomowych ogrodów, bo rosną bujnie, są długowieczne, zdrowe i łatwo się rozmnażają. W zależności od cech gatunku, z którego się wywodzą, charakteryzują się różną wielkością oraz barwą i kształtem kwiatów, które bywają lejkowate, kielichowate, dzwonkowate. Mogą mieć kształt gwiazdy lub turbanu. Niezwykłą urodą wyróżniają się lilie trąbkowe polskiej hodowli, np. 'Aldona' czy siewka powstała przez krzyżowanie odmian 'Anna Maria' i 'Afrykanka'.

     Lilie trąbkowe pozostawione w tym samym miejscu przez kilka lat wykształcają ogromne cebule i pędy o wysokości nawet ponad półtora metra. Wymagają wtedy podparcia palikami, bo pod ciężarem kwiatostanów łatwo się pochylają i wyłamują.
Lilia Henry'ego tworzy ogniście pomarańczowe, nakrapiane kwiaty
'Tigerwoods' to odmiana z grupy mieszańców OT (lilie orientalne x trąbkowe)

         Najlepiej znanym gatunkiem lilii trąbkowych jest lilia królewska (L. regale). Kwitnie wcześniej niż większość lilii z tej grupy, bo już od końca czerwca. Jej piękne, białe, silnie pachnące kwiaty otwierają się szeroko, odsłaniając żółtą gardziel. Łatwo można ją rozmnożyć nie tylko z cebul przybyszowych, ale także z nasion. Chociaż jest odporna na mróz, to jednak zaleca się okrywać ją na zimę. Ściółka opóźnia wyrastanie pędów, które dzięki temu mniej są narażone na uszkodzenia przez wiosenne przymrozki.

Na koniec wakacji.

       W sierpniu zakwita silnie rosnąca lilia tygrysia (Lilium tigrinum) o ciemnopomarańczowych lub cynobrowoczerwonych kwiatach z brązowym nakrapianiem. Odmiany tego gatunku mogą mieć także inne barwy.

      Z powodzeniem można też uprawiać dobrze zimującą w naszym klimacie lilię Henry'ego (Lilium henryi). Jej kwiaty pojawiają się w sierpniu. Płatki są pomarańczowe z silnie nakrapianymi długimi wyrostkami i dużymi nektarnikami.

         Mało przydatne natomiast do uprawy w ogrodzie są mieszańce longiflorum oraz mieszańce orientalne. Obie te grupy lilii łatwo przemarzają w naszym klimacie. Dlatego przede wszystkim uprawia się je w szklarniach z przeznaczeniem na kwiat cięty. Trudno jednak całkiem zrezygnować z mieszańców orientalnych, zwłaszcza że wiele nowych odmian wyróżnia się niezwykłą urodą. Zaliczyć można do nich m.in. odmianę o kwiatach białych - 'Signum', różowych - 'Pent Houst', biało-pomarańczowych - 'Garden Party lub pełnych - 'Double Pleasure'.

        Lilie orientalne zostały w ostatnich kilkunastu latach wykorzystane do krzyżówek z liliami trąbkowymi, długokwiatowymi czy azjatyckimi. Powstały w ten sposób nowe grupy oznaczone odpowiednio symbolami OT, LO i OA. Najliczniejsza jest grupa OT (orientalne x trąbkowe), która ma wiele oryginalnych odmian, jak np. pomarańczowo-brązowa 'Shoking', biało-żółta 'Tarragona' czy biało-wiśniowa 'Tigerwoods'. Wśród mieszańców LO (orientalne x długokwiatowe) warto wymienić odmianę 'Triumphator'. Natomiast grupa OA (orientalne x azjatyckie) jest jeszcze nieliczna i obejmuje zaledwie kilka odmian.


Liliowce.


         Kwiatowy ogród pachnący i mieniący się kolorami, to marzenie wielu posiadaczy ogrodów. Jednak wysoki koszt, a także duża ilość pracy jaką trzeba włożyć w aranżację, a następnie utrzymanie takiego rodzaju ogrodu zniechęca. Dlatego ogrody marzeń oglądamy w kolorowych magazynach, a sami decydujemy się na prostsze i mniej atrakcyjne rozwiązania. Wybierając w nadchodzącym sezonie liliowce, bez wielkiego trudu, możemy stać się posiadaczami ogrodów, które do tej pory podziwialiśmy w kolorowych magazynach. Powód?

 Liliowce to rośliny oryginalne, o pięknych barwach i kształtach, a zarazem niezwykle łatwe w uprawie. Przez wyjątkowo długi okres czasu kwitną i efektownie wyglądają.
Liliowiec (Hemerocallis) Larry Obsession
Liliowiec (Hemerocallis) Long Tall Sally

        Kariera liliowców rozpoczęła się stosunkowo niedawno, bo dopiero w latach 30-tych XX wieku. Amerykański naukowiec Arlow Stout zapoczątkował eksperymenty w wyniku, których powstało kilkaset oryginalnych odmian liliowców. Swoją nazwę liliowce zawdzięczają szwedzkiemu przyrodnikowi Karolowi Lineuszowi, który zachwycił się dzikimi liliowcami i nadał im nazwę Hemerocallis co tłumacząc z języka greckiego oznacza hemera - dzień i kallos - piękny. To on napisał o liliowcach: "jest wśród roślin królowa jednej nocy jest i piękność dnia". Jednak liliowce były znane już także o wiele wcześniej bo w starożytności gdzie były używane jako warzywo. Następnie zyskały sławę w Azji jako roślina lecznicza, działająca przeciwbólowo i moczopędnie. Tam też porastały na dziko olbrzymie obszary m.in w Indiach, Mongolii i na Dalekim Wschodzie. W XVI wieku dotarły wraz z kupcami do Europy. Aktualnie na świecie jest zarejestrowanych około 80 tysięcy odmian i każdego roku przybywa następne 3000 tysiące. W Polsce dostępne jest około 60 odmian liliowców.
Liliowiec (Hemerocallis) Total Look
Liliowiec (Hemerocallis) Spacecoast Picotee Prince

      Liliowce to jedne z najmniej wymagających roślin. Potocznie nazywa się je roślinami bezobsługowymi. Ich długość kwitnienia jest jedną z najdłuższych i trwa od maja do pierwszych mrozów.

      Liliowce mogą rosnąć w jednym miejscu przez bardzo długi okres czasu. Dopiero po około 5-7 latach, kiedy nie ma już miejsca, aby nowe przyrosty mogły wrosnąć w ziemię, należy je rozsadzać.

     Ze względu na dużą ilość odmian liliowców, szeroką gamę kolorów i kształtów jest wiele możliwości zaaranżowania liliowcowych ogrodów. Można wybrać liliowce w jednej tonacji kolorystycznej np. fioletach lub pokusić się o całą gamę kolorów i stworzyć ogród mieniący się kolorami tęczy.
Liliowiec (Hemerocallis) Featuring the Gold

    Sposób sadzenia lilowców zależy wyłącznie od wizji osoby sadzącej. Zazwyczaj sadzi się je w rządku o kształcie klasycznym ale także w każdym innym dowolnym kształcie.

Liliowce doskonale nadają się do obsadzenia różnych elementów w ogrodzie takich jak oczka wodne, brzegi ścieżek czy skalniaki..

      Jeżeli jednak zdecydujemy się na włączenie innych roślin do aranżacji ogrodu to liliowce doskonale komponują się z taki roślinami jak liatrisy, rundbekie, ostróżki, trawy ozdobne,

        Decydując się na zagospodarowanie ogrodu liliowcami mamy szansę samodzielnie i w prosty sposób stworzyć niezwykły, kwiatowy ogród naszych marzeń. Ogród pełen kształtów, kolorów i zapachów, który będzie cieszyć oczy nasze oraz naszych gości przez wiele lat. Od nas zależy jakie kompozycje kształtów i kolorów zastosujemy . Liliowce to niezwykle przyjazna każdemu amatorowi ogrodnictwa roślina. Zarówno temu doświadczonemu i wymagającemu jak i laikowi. Niewątpliwie zapewni osobom, które zdecydują się ją wykorzystać w swoim ogrodzie wiele satysfakcji.


macierzanka


         Macierzanka (Thymus) to w greckim tłumaczeniu „odwaga”. Zapewne dlatego starożytni żołnierze pobierali kąpiele w macierzance, by dodać sobie męstwa. Średniowieczne damy obdarzały swych rycerzy macierzanką, żeby nabrali otuchy przed walką - roślina figurowała wówczas w czołówce magicznych ziół. Dziś uprawiana jest zarówno ze względu na swoje właściwości lecznicze, jak i ozdobne.

Rozmiary. Od 10 do 50 cm, w zależności od gatunku i odmiany.

Gatunki.

      W Polsce występuje 10 gatunków macierzanki - zarówno dziko rosnącej, jak i uprawianej. Są to m.in. macierzanka piaskowa, zwyczajna, cytrynowa, wczesna, macierzanka pospolita. Znana jest także macierzanka tymianek.


Wymagania, stanowisko.

       Macierzanka jest odporna na suszę, lubi stanowiska z glebą przepuszczalną, lekko piaszczystą, miejsca jasne, słoneczne - wówczas jest najbardziej aromatyczna. Macierzanka piaskowa i wczesna lubi podłoże lekko kwaśne. Na glebie wapiennej najlepiej czuje się macierzanka karpacka.

Kwitnienie.

Od czerwca do sierpnia, macierzanka zwyczajna - od maja do października, macierzanka tymianek - od maja do września.

Uprawa i pielęgnacja. Roślina mało wymagająca, sprawdzi się w przypadku początkujących ogrodników.

Rozmnażanie. Przez wysiew nasion, podział rozrośniętych kęp lub poprzez sadzonki korzeniowe.

Cięcie. Przycinanie kwiatów po przekwitnięciu albo całego zioła do wysuszenia.

Podlewanie i nawożenie. Macierzanka dobrze znosi suche podłoże. Nawożenie nie jest konieczne.

Najczęstsze choroby i szkodniki. Roślina wykazuje dużą odporność na choroby i szkodniki.

Zastosowanie.

Roślina ozdobna, oferowanych jest wiele odmian o różnej barwie liści-szare, żółte, dwubarwne itp., stosowana także w mieszankach leczniczych i jako przyprawa do potraw.

malwa


        Malwa (Alcea). Rodzaj obejmuje gatunki dwuletnie i krótkowieczne byliny. Rośliny te są blisko spokrewnione z rodzajem Althaea (prawoślaz) do którego były kiedyś zaliczane. Liście dłoniasto złożone lub klapowane, często owłosione. Kwiaty duże, pięciopłatkowe o wielu barwach. Owoc- rozłupka.

Rozmiary. Wysokość roślin: 60-250 cm.

Gatunki i odmiany.

        Malwa różowa, malwa ogrodowa (Alcea rosea) - bylina- w polskim klimacie uprawiana jako roślina dwuletnia, liście dłoniaste, 5-7-klapowe, jasnozielone i lekko owłosione, kwiaty osadzone w kątach liści, pojedynczo lub po dwa, tworzą długie kłosokształtne kwiatostany, występują w barwie białej, żółtej, różowej lub purpurowej. Kwitnie VII-IX. Wysokość 200-250 cm. Odmiany malwy różowej są zróżnicowane pod względem budowy i barwy kwiatów. Mogą one być białe, różowe, czerwone, morelowe, żółte, fioletowe, purpurowe i prawie czarne, półpełne i pełne. 'Nigra' - odmiana o efektownych, ciemnoczekoladowych kwiatach. Odmiany półpełne i pełne zebrano w grupy: pełne wielkie (zewnętrzne płatki są dłuższe i tworzą kryzę, otaczającą krótsze płatki wewnętrzne, wysokość do 250 cm), szkockie (kwiaty półkoliste o płatkach równej długości, wysokość 220 cm), Czetera/Chaters (kwiaty podobne do szkockich, gęściej osadzone na pędzie, wysokość do 180 cm), fimbriata flore pleno (półpełne lub pełne, fryzowane, rzadko osadzone na pędzie).

Kwitnienie. VII-IX


Wymagania. Gleba żyzna, przepuszczalna, piaszczysto-gliniasta o pH 6-7. Stanowisko słoneczne, osłonięte.

Uprawa i pielęgnacja.

       Sadzimy wiosną (IV) lub jesienią (IX-X). Gleba nie może być zwięzła, zbyt mokra i zimna, ponieważ osłabia to wzrost i kwitnienie roślin. Malwa wymaga okrycia na zimę. Pędy kwiatowe podpieramy.

Rozmnażanie. Wysiew nasion V-VI, sadzonki pędowe z pędów odziomkowych, podział roślin.

Podlewanie i nawożenie.

Podlewamy tak, by podłoże było umiarkowanie wilgotne, szczególnie w suche lato.

Choroby i szkodniki. Rdza może porażać rośliny rosnące na zbyt suchych i ubogich glebach.

Zastosowanie.

          Roślina doskonała do naturalnego ogrodu, na rabaty, ogrody przydomowe, wiejskie - sadzona w grupach lub szpalerach przy ścianach, ogrodzeniach. Malwa wabi pszczoły i motyle. Odmiany o ciemnych kwiatach i prawoślaz stosowane są w lecznictwie (działanie osłaniające błony śluzowe jamy ustnej i gardła, wykrztuśne i przeciwzapalne), jako dodatek do herbat ziołowych i jako barwnik w przemyśle spożywczym.

Muchołówka amerykańska


          Muchołówka amerykańska (Dionaea muscipula). Wieloletnia roślina owadożerna. Tworzy bulwiaste kłącza i przyziemne rozety. Pojedynczy liść składa się z dwóch części - asymilacyjnej i pułapkowej. Blaszka liściowa asymilacyjna jest podłużna, sercowata. Liście pułapkowe złożone są z dwóch blaszek, zakończonych zębami, od wewnętrznej strony czerwonych, z sześcioma włoskami czuciowymi. Zewnętrzna strona pułapki często wybarwia się na czerwono. Muchołówka wabi owady słodką wydzieliną i ubarwieniem pułapki. Owady siadając na roślinie, trącają włoski, co powoduje zamknięcie liści. Pułapka po strawieniu owada najczęściej traci zdolność zamykania i staje się zwykłym liściem asymilacyjnym. Kwiaty białe, drobne, niepozorne, wyrastają na pędzie długości do 30 cm.

Rozmiary. Roślina przyziemna, 10 cm wysokości. Liść pułapkowy osiąga od 3 do 6 cm.

Gatunki i odmiany.

      Rodzaj monotypowy. W uprawie występuje bardzo dużo odmian. 'Akai Ryu' ('Red Dragon') - roślina ciemnoczerwona o żółtych lub zielonych zębach pułapki, 'Sawtooth' - odmiana o zębach podobnych do ząbków piły, zielona lub wybarwiona, 'Red Burgundy' - cała roślina ciemnopurpurowa, 'Regular Form' ('Typical') - rośliny zielone lub wybarwione, dość odporne na niekorzystne warunki, 'Spider' - rośnie wzwyż, liście długie i wąskie.

Kwitnienie.

 Późna wiosna, początek lata. Zdarza się jesienią. Zaleca się usuwanie pędu kwiatowego, bo po zawiązaniu nasion roślina zamiera.


Stanowisko.

      Ziemia kwaśna, piaszczysta, uboga w składniki odżywcze- kwaśny torf z gruboziarnistym piaskiem lub sam torf. Muchołówka wymaga bardzo dużo światła - najlepsze pełne słońce lub południowy parapet. Temperatura zimą 0-15oC.

Wilgotność powietrza. Nie zraszamy roślin. Nie zaleca się uprawy muchołówek w terrariach i akwariach.

Podlewanie i nawożenie.

        Roślinę podlewamy przez podsiąkanie, lejąc wodę destylowaną na podstawkę. Podłoże powinno być stale wilgotne. Nie dopuszczamy do przelania, podlewając zawsze po tym, jak woda w podstawce wyschnie. Zimą ograniczamy podlewanie do 1-2 razy w tygodniu, tak by ziemia była lekko wilgotna. Roślin owadożernych nie nawozimy. Dokarmianie owadami nie jest konieczne.

Pielęgnacja.

      Latem dobrze jest wynieść roślinę na zewnątrz. Ważne jest umożliwienie przejścia okresu spoczynku (XI-III), inaczej roślina zmarnieje. Nie powodujemy bezcelowego zamykania pułapek, ponieważ osłabia to roślinę. Spleśniałe lub sczerniałe liście odcinamy.

Przesadzanie.

      Przesadzamy na wiosnę, co 1-2 lata, do świeżego podłoża lub przy okazji rozdzielania roślin. Najlepsze do uprawy muchołówek są wysokie doniczki. Zaleca się przesadzić roślinę zaraz po kupnie.

Rozmnażanie.

Podział roślin, sadzonki liściowe i sadzonki z pędu kwiatowego (3-5 cm). Rozmnażanie przez nasiona (zapylenie krzyżowe).

Najczęstsze choroby i szkodniki.

 Pleśń. Ziemiórki, przędziorki. Czernienie i usychanie liści wynika z nieodpowiednich warunków uprawy, może też być wynikiem oparzenia słonecznego, a u niektórych odmian jest to zjawisko naturalne.