Byliny
Orlik
Orlik (Aquilegia). Wieloletnia roślina zielna, całkowicie mrozoodporna, kłączowa. Liście trójdzielnie lub podwójnie trójdzielnie złożone, kwiaty duże i dzwonkowate, na długich szypułkach. Pięć płatków jest bezostrogowych i pięć zakończonych prostymi lub skrzywionymi ostrogami. Kwiaty zapylane przez trzmiele. Owoc-mieszek. Orliki licznie wytwarzają nasiona.
Rozmiary. Wysokość 30-100 cm.
Gatunki i odmiany.
Orlik alpejski (Aquilegia alpina) - kwiaty fioletowo-niebieskie, wysokość 30-40 cm. Orlik ogrodowy, mieszańcowy (Aquilegia hybrida) - dużo odmian, formy o kwiatach pełnych 'Biedermeier', 'McKana' - kwiaty o mieszanych, jaskrawych barwach i długich ostrogach, doskonałe na kwiat cięty, wysokość 85 cm, 'Mrs Scott Elliot's' - mieszanka w wielu pastelowych odcieniach, 'Dragonfly' - odmiana karłowa, wysokość 45 cm. Orlik pospolity (Aquilegia vulgaris) - kwiaty barwy białej, żółtej, różowej, niebieskiej, fioletowej, czerwonej i ciemnopurpurowej, wysokość 40-80 cm. A. vulgaris var. stellata - odmiana o kwiatach bez ostróg.
Kwitnienie. V-VII
Wymagania.
Gleby żyzne, próchniczne, dość wilgotne, ale przepuszczalne. Stanowisko słoneczne lub półcieniste. Orlik pospolity znosi suche warunki, a gatunki alpejskie rosną w piaszczystej glebie, w pełnym słońcu.
Roślina łatwa w uprawie. Po przekwitnięciu wygląda nieefektownie bo jej liście zamierają, dlatego należy zadbać o odpowiednie sąsiedztwo roślin.
Rozmnażanie.
Wysiew nasion IV-V - rośliny kwitną z następnym roku. Odmiany łatwo się krzyżują, a nowe siewki nie powtarzają cech odmiany. Niestety rośliny z samosiewu z roku na rok stają się mniej atrakcyjne. Podział starszych roślin (3-letnich) w przypadku wartościowych odmian.
Podlewanie i nawożenie. Orlik wymaga podlewania w dużych ilościach.
Choroby i szkodniki.
Częstym problemem są choroby grzybowe wywoływane przez Ascochyta aquilegiae i Gloesporium aquilegiae, powodujące plamistość. Szkodniki mogące atakować orliki to miniarki, błonkówki i gąsienice. Orlik jest repelentem (odstrawszaczem) dla ślimaków.
Zastosowanie.
Roślina ozdobna ze względu na oryginalny kształt kwiatów z charakterystyczną, haczykowatą, przypominającą szpon orła ostrogą. Sadzona na rabatach, w ogrodach skalnych (niższe gatunki) oraz uprawiana na kwiat cięty. Roślina trująca. Posiada właściwości lecznicze i jest wykorzystywany w homeopatii jako środek żółciopędny i moczopędny. Orlik na stanowiskach dzikich jest objęty ochroną gatunkową.
ostróżka
Ostróżka (Delphinium) Wieloletnia bylina, o groniastych lub wiechowatych kwiatostanach. Liście dłoniastodzielne, zielone. Kwiaty jedno- lub dwubarwne, od błękitnych, lazurowych po purpurowe, mogą też występować w kolorze białym, żółtym, różowym i czerwonym. Wewnętrzne płatki formują oczko, które może występować w różnych kolorach - najczęściej jest białe, żółte lub czarne. Ostróżka swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznej ostrodze, którą tworzy górny płatek okwiatu. Ostróżki jednoroczne, zaliczane kiedyś do tego rodzaju dziś tzw. ostróżeczki zaklasyfikowano do rodzaju Consolida.
Rozmiary.
Odmiany ogrodowe pochodzenia mieszańcowego osiągają wysokość 75 -200 cm. Rośliny gatunkowe od 15 - 150 cm.
Gatunki i odmiany.
Ostróżka Brunona (Delphinium brunonianum) - bylina częściowo zimozielona, kwiaty bladoniebieskie o ciemnych ostrogach, liście klapowane, zaokrąglone, błyszczące. Wykorzystywana w ogrodach skalnych. Wysokość: 15 cm. Ostróżka szkarłatna (D. cardinale) - kwiaty szkarłatne o żółtych środkach, liście głęboko klapowane. Wysokość 60 - 150 cm. Ostróżka wielkokwiatowa (D. grandiflorum) - kwiaty duże, błękitne, fioletowe lub białe o smukłej ostrodze, zebrane w krótkie, groniaste kwiatostany. Wysokość do 100 cm. Ostróżka naga, kalifornijska (D. nudicaule) - kwiaty pomarańczowoczerwone zebrane w grona, liście głęboko klapowane. W mroźne zimy ginie, stąd w Polsce uprawiana w gruncie jako roślina jednoroczna. Wysokość 30-45 cm. Ostróżka ogrodowa (D. cultorum, D. hybridum) - okazałe kwiatostany o długości 100 cm, wysokość roślin do 200 cm, wyhodowane odmiany zebrano w grupy: Grupa Belladonna - odmiany średnio wysokie (100-140 cm) o luźnych i silnie rozgałęzionych kwiatostanach, Grupa Elatum - odmiany osiągające 150-200 cm wysokości, kwiatostany są długie i mało rozgałęzione, a same kwiaty są wyjątkowo duże, wiele jest odpornych na mączniaka, są długowieczne i powtarzają kwitnienie, Grupa Pacific - byliny do 180 cm wysokości o dużych kwiatach.
Kwitnienie. VI-VII, wiele odmian po przycięciu powtarza kwitnienie we IX
Uprawa i pielęgnacja.
Sadzimy wiosną lub wczesną jesienią. W pierwszym roku okrywamy rośliny na zimę. Wysokie rośliny mogą wymagać podpórek.
Rozmnażanie.
Sadzonki pędowe z podstawy karpy pobrane wczesną wiosną, podział karpy po przekwitnieniu (trudne ze względu na głęboki system korzeniowy), nasiona.
Cięcie. Usuwamy kwiatostany po przekwitnieniu - przycinamy pędy 10 cm nad ziemią.
Podlewanie i nawożenie.
Podlewamy tak, by podłoże było umiarkowanie wilgotne. W okresach suszy rzadko, a obficie. Nawożenie na wiosnę nawozami wolno działającymi.
Choroby i szkodniki. Mączniak prawdziwy. Ślimaki, pomrowy, mszyce, skorki.
Zastosowanie.
Bylina sadzona na rabatach, kwietnikach i w ogrodach wiejskich. Atrakcyjna ze względu na strzeliste i okazałe kwiatostany. Uprawiana na kwiat cięty. Roślina trująca.
Pelargonia
Mimo że już nieco się opatrzyły, nie warto z nich rezygnować. Rośliny te mają bowiem wyjątkowo wiele zalet, a ich kwiaty o jaskrawych kolorach w bogatej gamie czerwieni, różu i bieli mogą stworzyć piękną oprawę dla naszego balkonu.
Pelargonie obficie kwitną od chwili posadzenia aż do pierwszych mrozów. Urodziwe są także ich liście - gęste, intensywnie zielone, u niektórych odmian niemal tak barwne jak kwiaty. Niektóre gatunki ładnie pachną - cytryną, miętą, jabłkami. Kolejna zaleta tych roślin to różnorodny pokrój: odmiany pelargonii rabatowych tworzą sztywne, proste pędy, natomiast bluszczolistne przewieszają się przez skrzynki.Królewskiej urodzie nie towarzyszą królewskie wymagania - pelargonie są naprawdę niewybredne. Znoszą zarówno silne nasłonecznienie, jak i półcień (choć przy niedoborze słońca słabiej kwitną) i należą do roślin dość odpornych na choroby i szkodniki. Gdy inne gatunki zmarnieją, puste miejsce w skrzynce można wypełnić, sadząc właśnie pelargonie - gwarantuje to ładny wygląd balkonu przez cały sezon. Ponadto, co także się liczy - łatwo je przechować przez zimę i rozmnażać w domu.
Pelargonie wyjątkowo ładnie komponują się z kwiatami o kontrastowych barwach.
Sposób na sukces
Aby rośliny obficie się rozrastały i tworzyły bujną masę kwiatów, potrzebują dużo wody i pokarmu.
Każde ograniczenie diety odbija się na ich wyglądzie. Największy kłopot sprawia podlewanie. Jeśli w skrzynce brakuje wody, szybko wzrasta stężenie soli mineralnych, co może powodować uszkodzenia korzeni. Co gorsza, wyschnięte podłoże trudno chłonie wodę, która w czasie podlewania wypływa przez otwory w dnie, a bryła korzeniowa pozostaje sucha. Natomiast długotrwałe deszcze wypłukują nawozy, wyjaławiając ziemię. Na wszystko jednak jest sposób.
Pierwiosnek
Pierwiosnki to rośliny dobrze nam znane z ogrodów. Są też gatunki, które można uprawiać w mieszkaniu. Ogrodnicy przygotowują je w specjalnych warunkach w szklarni i wystawiają na sprzedaż już zimą.
Rośliny te zwykle nie są zbyt drogie i prawie każdy może ułożyć z nich kolorową wiosenną kompozycję.
Choć pierwiosnki - zwane też prymulkami - kojarzą się z wiosną, niektóre odmiany zakwitają już w październiku i wtedy pojawiają się w sprzedaży. W kwiaciarniach najczęściej widujemy różnobarwne odmiany pierwiosnka bezłodygowego. Rośliny te są wdzięcznym elementem do tworzenia kompozycji, szczególnie wielkanocnych. Wczesną wiosną swe miejsce znajdują także w skrzynkach balkonowych.
Od kilku lat na naszym rynku dostępne są również gatunki pochodzenia azjatyckiego. Kwitnące zimą egzotyczne pierwiosnki ślimakowate, chińskie i kubkowate to rośliny okazałe, doskonale pasujące do eleganckich i stylowych wnętrz. Zwykle sadzimy je w ceramicznych doniczkach. Atrakcyjnie prezentują się też w rustykalnych naczyniach, takich jak wiklinowe koszyki czy gniazdka z gałązek brzozowych, drewniane cebrzyki bądź metalowe wiaderka.
1. Pierwiosnek bezłodygowy
Primula acaulis, inaczej P. vulgaris. Jest najbardziej popularnym z gatunków uprawianych w doniczkach, chociaż w ciepłym mieszkaniu szybko przekwita. Jego kwiaty mogą być białe, żółte, różowe, czerwone, fioletowe, a także dwubarwne, z kontrastowym jaśniejszym oczkiem, lub cieniowane, np. 'Harlequin Bicolor'. Bardzo efektowne są zwłaszcza odmiany o dużych kwiatach, niekiedy dwu- lub trzykrotnie większych niż kwiaty typowe dla tego gatunku. Ciekawostką są odmiany (np. 'Jacpot'), których kwiatostany znajdują się na wydłużonych łodyżkach.
2. Pierwiosnek kubkowaty
Primula obconica. Wieloletni gatunek pochodzący z Chin, dorastający do 25-30 cm wysokości. Jego kwiaty (o średnicy od 1 do 8 cm) barwy białej, czerwonej lub w odcieniach różu i fioletu (często biało obrzeżone), z charakterystycznym zielonkawym oczkiem, są zebrane w okazałe baldachy. Możemy się nimi cieszyć w mieszkaniu dość długo - nawożona roślina często powtarza kwitnienie. Osadzone na długich ogonkach liście są dodatkową ozdobą rośliny. Pokrywające je gruczołowate włoski zawierają priminę - związek mogący wywoływać podrażnienia skóry u osób o skłonnościach alergicznych. U uprawianych obecnie odmian jego zawartość jest jednak bardzo mała.
Pierwiosnek kubkowaty (Primula obconica)
3. Pierwiosnek ślimakowaty
Primula malacoides. Jest rośliną jednoroczną. Pochodzi z Chin. Jego pachnące kwiaty o średnicy około 3 cm mogą mieć barwę białą, różową, czerwoną lub fioletową. Są osadzone piętrowo na długich szypułkach, dorastających do 40 cm długości i zebrane w okółki. Rozwijają się stopniowo, zdobiąc roślinę przez 2-3 miesiące. Duże, zaokrąglone liście na długich ogonkach mają ząbkowane, faliste brzegi. Ich spodnia strona i łodygi pokryte są mączystym nalotem.
Primula malacoides. Jest rośliną jednoroczną. Pochodzi z Chin. Jego pachnące kwiaty o średnicy około 3 cm mogą mieć barwę białą, różową, czerwoną lub fioletową. Są osadzone piętrowo na długich szypułkach, dorastających do 40 cm długości i zebrane w okółki. Rozwijają się stopniowo, zdobiąc roślinę przez 2-3 miesiące. Duże, zaokrąglone liście na długich ogonkach mają ząbkowane, faliste brzegi. Ich spodnia strona i łodygi pokryte są mączystym nalotem.
Pierwiosnek ślimakowaty (Primula malacoides)
piwonia
Piwonia, peonia (Paeonia). Rodzaj obejmuje mrozoodporne krzewy lub byliny o zgrubiałych, tzw. marchwiastych korzeniach, które ukorzeniają się w ciągu 2 lat. Liście złożone, podwójnie trójdzielne lub pierzastosieczne, u niektórych gatunków i odmian przebarwiają się jesienią na żółto i czerwono, kwiaty duże, o barwie białej, różowej, czerwonej oraz rzadziej żółtej. Często stosuje się podział piwonii ze względu na budowę kwiatu: piwonie pojedyncze (jeden okółek płatków), japońskie (jeden lub kilka okółków, wewnątrz płatki pręcikowe- staminodia), anemonowe (jeden lub kilka okółków, wewnątrz szerokie płatki pręcikowe, ułożone kuliście), półpełne (wewnątrz kwiatów szerokie płatki i płodne pręciki) i pełne (liczne płatki, wewnętrzne płatki pręcikowe duże, podobne do zewnętrznych płatków korony).
Rozmiary. Piwonie bylinowe 30-100 cm wysokości, piwonie krzewiaste 50-200 cm wysokości.
Gatunki i odmiany.
Piwonia chińska (Paeonia lactiflora) - bylina, kwiaty pojedyncze i półpełne, białe i różowe, pachnące, kwitnie V-VI. Wysokość 60-100 cm. P. hybrida - mieszaniec, 'Le Printemps' - kwiaty kremowo-żółte Piwonia lekarska (P. officinalis) - kwiaty czerwone, kwitnie w V, wysokość do 60 cm, roślina trująca, posiada właściwości lecznicze. 'Alba Plena' - kwiaty białe, 'Crimson Globe' - kwiaty pojedyncze, karminowe i błyszczące. Piwonia delikatna (P. tenuifolia) - kwiaty ciemnoróżowe, błyszczące,liście bardzo delikatne pierzaste, kwitnie na początku V, wysokość 30-50 cm. Piwonia żółta (P. lutea) - półkrzew, liście skórzaste i szarozielone, kwiaty żółte, kwitnie V-VI. Piwonia drzewiasta (P. suffruticosa) - krzew, kwiaty bardzo duże i w różnych odcieniach różowego, kremowe i bordowe kwitnie V-VI, wysokość do 150 cm.
Kwitnienie. V-VI
Gleba bardzo żyzna, gliniasto-piaszczysta. Piwonie krzewiaste dobrze rosną na glebach suchych i próchnicznych. Stanowisko słoneczne lub półcieniste.
Uprawa i pielęgnacja.
Rośliny sadzimy tak, by pąki znajdowały się tuż pod ziemią (do 2-5 cm). Piwonie źle znoszą przesadzanie. Na zimę należy je lekko przykryć liśćmi lub słomiastym obornikiem. Piwonie dobrze uprawiane pozostają w jednym miejscu przez 10-15 lat.
Rozmnażanie.
Podział roślin k. VIII - p. IX (korzeń powinien mieć 2-3 pąki), rzadko siew. Piwonie krzewiaste przez nasiona, odrosty boczne, szczepienie w klin na korzeniach P. lactiflora lub P. officinalis.
Cięcie.
Ścinamy jesienią obumarłe liście. Usuwamy przekwitłe kwiaty. Nadmierne cięcie kwiatów z całymi łodygami może spowodować słabsze kwitnienie w roku następnym. Krzewy formujemy po kwitnieniu, ale nie co roku.
Podlewanie i nawożenie.
W suche, upalne dni podlewamy rzadko -co 10 dni, a obficie (ok. 20 l/roślinę). Piwonie wymagają umiarkowanie wilgotnego podłoża. Raz w roku, w okresie wegetacji ściółkujemy piwonie dobrze rozłożonym obornikiem i zasilamy nawozami mineralnymi, co wpływa na obfite kwitnienie.
Choroby i szkodniki.
Szara pleśń (często przy przenawożeniu azotem), szara plamistość liści, choroby wirusowe. Nicienie (węgorek chryzantemowiec), larwy owadów.
Zastosowanie.
Rośliny ozdobne sadzone w grupach parkowych, na rabatach, w ogrodach przydomowych oraz uprawiane na kwiat cięty.
przylaszczka
Przylaszczka (Hepatica). Bylina całkowicie odporna na mróz, niektóre gatunki mają zimozielone liście. Kwiaty białe, różowe, fioletowe lub niebieskie o owalnych płatkach, otoczonych małą kryzą z trzech działek kielicha. Liście trójklapowe, zielone, marmurkowe lub pstre, o długich ogonkach tworzą luźną, odziomkową rozetę.
Rozmiary. 7,5 - 25 cm wysokości.
Gatunki i odmiany.
Hepatica acutiloba - kwiaty białe, różowe lub lawendowo-niebieskie, liście o ostro zakończonych klapach są ciemnozielone i zimotrwałe. Wysokość 15-25 cm. Przylaszczka pospolita (Hepatica noblis, H. triloba) - kwiaty białe, różowe, niebieskie lub purpurowe, zimozielone liście są trójklapowe, marmurkowe, od spodu purpurowe. Wysokość 7,5 cm. Hepatica nobilis var. japonica - kwiaty białe z odcieniem różu, klapy liści są bardziej zaostrzone. Przylaszczka siedmiogrodzka (H. transsilvanica, H. angulosa) - długowieczna bylina, kwiaty różowe, purpurowe lub lawendowo-niebieskie, liście duże o fryzowanych brzegach, czasami 5-klapowe. Wysokość 10 cm.
Kwitnienie. III-V
Gleba próchniczna i umiarkowanie wilgotna, alkaliczna. Stanowisko półcieniste, cieniste i osłonięte.
Uprawa i pielęgnacja Wymagania. Sadzimy wczesną wiosną lub jesienią.
Rozmnażanie. Nasiona. Podział starszych roślin po kwitnieniu, późną wiosną lub wczesną jesienią.
Podlewanie i nawożenie. Podlewamy tak, by gleba była stale wilgotna.
Choroby i szkodniki. Mszyce.
Zastosowanie.
Bylina wczesnej wiosny sadzona w ogrodach skalnych, ogrodach leśnych, w runach parkowych, na rabatach, pod drzewami i krzewami, oraz w pojemnikach, doskonała na ocienione stanowiska. Można ją uprawiać w nieogrzewanych szklarniach lub oranżeriach.
pysznogłówka
Pysznogłówka (Monarda). Bylina. Łodygi wzniesione, liście piłkowane lub ząbkowane. Kwiaty bardzo efektowne, dwuwargowe, wąskie i rurkowate, tworzą wierzchołkowe okółki o główkowatym kształcie, otoczone są barwnymi podsadkami.
Rozmiary. 60-120 cm wysokości.
Gatunki i odmiany.
Pysznogłówka dwoista (Monarda didyma) - łodygi czworograniaste, owłosione, liście jajowato-lancetowate, owłosione, kwiaty purpurowe zebrane w szczytowe, wielopiętrowe kwiatostany z czerwonymi podsadkami. Wysokość 60-100 cm. Nazywana bergamotką ze względu na swój aromat. 'Alba'i 'Snow Maiden'- odmiany o kwiatach białych. Pysznogłówka dęta (Monarda fistulosa) - rośliny w całości miękko owłosione, kwiaty białe z czerwonymi plamkami, ciemnoczerwone lub lawendowo-różowe, o kremowych lub purpurowych podsadkach. Wysokość 60-120 cm. Odmiany mieszańcowe tych dwóch gatunków: 'Adam' - ciemnoczerwone kwiatostany, 'Cambridge Scarlet' - kwiaty szkarłatne, 'Melissa' - kwiaty jasnoróżowe, 'Sunset' - kwiaty karminowe.
Kwitnienie. VI-VII, po przycięciu kwitną powtórnie do IX.
Wymagania.
Gleba żyzna, wilgotna lub sucha - pod warunkiem, że jest dobrze zasilona nawozem organicznym. Stanowisko słoneczne lub półcieniste.
Uprawa i pielęgnacja.
Pysznogłówka jest jedną z mniej wymagających bylin, o dużych walorach dekoracyjnych. Roślina ekspansywna. Ściółkujemy każdego roku i przesadzamy raz na 3 lata.
Rozmnażanie. Podział, sadzonkowanie. Nasiona.
Cięcie. Ogławiamy rośliny po przekwitnięciu.
Podlewanie i nawożenie. Podlewamy umiarkowanie.
Choroby i szkodniki. Zazwyczaj nie występują.
Zastosowanie.
Bylina ozdobna sadzona na rabatach, w grupach oraz w pobliżu zbiorników wodnych. Ususzone liście są bardzo aromatyczne, stosowane do potpourri, herbatek smakowych i leczniczych (działanie antyseptyczne, przeciwzapalne, wykrztuśne). Roślina miododajna, licznie wabiąca pszczoły i motyle.
rannik zimowy
Rannik zimowy (Eranthis hyemalis). Wieloletnia roślina zielna z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae), mrozoodporna, zimująca w gruncie. Wytwarza bulwy. Liście głęboko powcinane, tworzą kryzę wokół kwiatów. Kwiaty pojedyncze, kielichowate, połyskujące i jaskrawożółte.
Rozmiary. Wysokość 10-15 cm.
Odmiany. Grupa Cilicica - kwiaty żółte, młode liście brązowawe. Wysokość 10 cm.
Kwitnienie. Kwitną II-III, jako jedne z pierwszych bylin wiosny.
Wymagania.
Gleba dowolna, z dobrym drenażem, przesychająca latem. Stanowisko słoneczne lub lekko zacienione.
Uprawa i pielęgnacja.
Rannik jest rośliną mało wymagającą. Bulwy sadzimy na głębokość 5-8 cm i dobrze jest przed posadzeniem namoczyć je na noc w wodzie. Rannik jest wrażliwy na wyższe temperatury - powyżej 10oC szybko przekwita.
Wysiew nasion wczesnym latem - ranniki łatwo się rozmnażają z samosiewu. Bulwy wykopujemy, dzielimy i sadzimy zaraz po przekwitnięciu. Rośliny dzielimy co 2-3 lata, by zachowały zdolność mnożenia. Często sadzi się wczesną wiosną już rosnące rośliny.
Podlewanie i nawożenie. Podlewamy umiarkowanie, tak by gleba była dostatecznie wilgotna.
Choroby i szkodniki. Zazwyczaj nie występują.
Zastosowanie.
Roślina ozdobna kwitnąca wczesną wiosną, sadzona w ogrodach skalnych, na rabatach wiosennych i rzadziej w pojemnikach. Dobra jako roślina okrywowa - tworzy barwne kobierce pod koronami drzew. Miododajna.
rojnik
Rojnik (Sempervivum). Sukulent z rodziny Crassulaceae, zimozielony i w większości mrozoodporny. Liście są mięsiste i tworzą ozdobne rozety, z których wyrastają grube i ulistnione pędy kwiatostanowe. Kwiaty są gwiaździste, w odcieniach różu, żółci i czerwieni.
Rozmiary. Wysokość 2,5 - 10 cm.
Gatunki i odmiany.
Rojnik pajęczynowaty (Sempervivum arachnoideum) - rozety jasnozielone, drobne i kuliste, połączone na szczytach siatką krzyżujących się srebrzystych nitek, przez co rośliny wyglądają jak osnute pajęczyną. Kwiaty karminowe na 10-12 centymetrowych pędach. Wymaga okrywania. Wysokość 2,5 cm. S. arachnoideum var. tomentosum - odmiana kutnerowata, rozetki są pokryte gęstą, białą „pajęczyną”. Rojnik murowy (S. tectorum) - rozety duże i rozwarte, kwiaty brudnoróżowe na 40-centymetrowym pędzie. Wysokość 7,5 cm. 'Atropurpureum'- rozety szaropurpurowe, 'Atroviolaceum' - rozety szaro-brązowo-fioletowe, 'Nigrum'- rozety żywo zielone o czerwonych końcówkach, 'Robustum' - rozety niebieskozielone, 'Triste' - rozety niebiesko popielate.
Kwitnienie. VI-IX
Wymagania.
Gleba lekka, przepuszczalna, żwirowa. Stanowisko słoneczne. Niektóre gatunki wymagają kwaśnej gleby.
Uprawa i pielęgnacja.
Roślina łatwa w uprawie. Sadzimy wiosną lub wczesnym latem. Gatunki pokryte kutnerem okrywamy na zimę lub przenosimy do pomieszczeń.
Rozmnażanie.
Przez odejmowanie rozetek na końcach rozłogów. Podział starszych kęp po kwitnieniu. Nasiona.
Podlewanie i nawożenie. Rojnik jest sukulentem, który nie wymaga podlewania. Znosi długotrwałą suszę.
Choroby i szkodniki. W zbyt mokrym i chłodnym podłożu gniją korzenie.
Zastosowanie.
Roślina ozdobna ze względu na rozety liści, które tworzące zwarte i kolorowe kobierce. Rojniki są bardziej wytrzymałe od rozchodników. Rosną na suchych i ubogich glebach, w pełnym słońcu. Nadają się do sadzenia w ogrodach i na rabatach skalnych, skarpach, murkach, między kamieniami i płytami, na cmentarzach. Uprawiane również jako rośliny pokojowe.
rozchodnik
Rozchodnik (Sedum). Rodzaj Sedum obejmuje byliny, rzadziej półkrzewy. Są to mrozoodporne sukulenty, niektóre zimozielone lub częściowo zimozielone. Liście są mięsiste, szerokie lub wałeczkowate, w kolorach od szarozielonego do ciemnopurpurowego. Kwiaty zebrane w podbaldachy, gwiaździste - białe, żółte, czerwone, różowe i niebieskie. Niektóre gatunki są bardzo ekspansywne.
Rozmiary. Wysokość od 5 do 70 cm.
Gatunki i odmiany.
Rozchodnik ostry (Sedum acre) - roślina zimozielona, płożące pędy, wałeczkowate liście, drobne i żółte kwiaty. Tworzy niskie, żywo zielone darnie. Roślina trująca, wykazuje właściwości lecznicze (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, schorzenia skórne).Wysokość 5-10 cm. 'Aureum' - gęsta i rozłożysta odmiana o żółtych liściach i jasnożółtych kwiatach. Rozchodnik kamczacki (S. kamtschaticum) - bylina odporna, częściowo zimozielona, liście eliptyczne, ząbkowane, kwiaty pomarańczowo-żółte, zebrane w luźne szczytowe kwiatostany. Wysokość 20 cm. Rozchodnik łopatkowaty (S. spathulifolium) - zimozielony, liście łopatkowate, mięsiste, szare, szaro-zielone lub szaro-czerwone, kwiaty jaskrawożółte. Wysokość 5 cm. Rozchodnik okazały (S. spectabile) - pędy proste, liście owalne, płaskie, płytko ząbkowane i bladozielone, kwiaty różowe zebrane w płaskie baldachy. Wysokość 70 cm. Rozchodnik kaukaski (S. spurium, S. oppositifolium) - tworzy zwarte kobierce, liście odwrotnie jajowate, ząbkowane, wyrastające naprzeciwlegle, kwiaty różowe. Gatunek ekspansywny, częściowo zimozielony. Wysokość 10 cm.
Kwitnienie. VI-IX
Wymagania.
Każda gleba, jednak nie może być zbyt ciężka i mokra. Stanowisko słoneczne, niektóre gatunki rosną dobrze w półcieniu.
Uprawa i pielęgnacja. Roślina łatwa w uprawie. Wczesną wiosną usuwamy zamierające na zimę pędy.
Rozmnażanie. Podział w IV, V lub w VIII, IX oraz sadzonki VIII, IX. Nasiona- wysiew III, IV.
Podlewanie i nawożenie. Sukulent nie wymagający podlewania.
Choroby i szkodniki. Mszyce i mączniaki. W zbyt mokrym i chłodnym podłożu gniją korzenie.
Zastosowanie.
Rozchodniki zachwycają różnorodnością barw i kształtów. Nie mają specjalnych wymagań, przez co znakomicie nadają się na każdą glebę i stanowisko. Sadzimy je na skalniakach, mieszanych obwódkach, rabatach, kwietnikach, murkach, skarpach, w pojemnikach. Dobra roślina okrywowa, wykorzystywana również do założeń naturalistycznych.
sasanka
Sasanka zwyczajna (Pulsatilla vulgaris, Anemone pulsatilla) Bylina wiosny, naturalnie występująca w Polsce, jest gatunkiem ściśle chronionym. Liście pierzaste, gęsto powcinane. Kwiaty duże i miseczkowate, lekko zwieszające się, jasnofioletowe o wyraźnych, żółtych pręcikach. Owocostany są bardzo dekoracyjne- trwałe, puszyste główki nasienne, zawierające niełupki. Cała roślina jest jedwabiście owłosiona. Sasanka jest mrozoodporna.
Rozmiary. Wysokość 20-30 cm i szerokość- 20 cm.
Odmiany.
W uprawie występują mieszańce ogrodowe sasanki o różnie ubarwionych kwiatach. 'Grandis'- kwiaty ciemnofioletowe, 'Alba'- kwiaty białe, 'Rubra'- kwiaty karminowo-czerwone, 'Barton's Pink' - kwiaty jasnoróżowe, 'Papageno' - kwiaty półpełne o ponacinanych płatkach, białe, różowe, lawendowe i czerwone, 'Rode Klokke'('Rote Glocke') - kwiaty ciemnoczerwone.
Kwitnienie. III-V, mogą powtórnie zakwitnąć na jesieni.
Wymagania.
Gleba piaszczysta lub żwirowa, przepuszczalna, o obojętnym lub zasadowym odczynie. Stanowiska słoneczne.
Uprawa i pielęgnacja. Sadzimy wiosną lub jesienią. Nie należy przesadzać roślin, które już się przyjęły.
Rozmnażanie. Wysiew nasion, podział karp wiosną, po przekwitnięciu.
Podlewanie i nawożenie. Rośliny podlewamy w małych ilościach- sasanki lubią miejsca suche i słoneczne.
Choroby i szkodniki. Na ogół nie występują.
Zastosowanie.
Sasanka nadaje się na rabaty i ogrody skalne. Posiada właściwości lecznicze (m. in. działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwbólowe), oraz jest rośliną trującą.
serduszka
Serduszka, ładniczka (Dicentra). Wieloletnia roślina zielna, mrozoodporna. Pędy łukowato wygięte, liście pierzaste, zielono-niebieskawe, o długich ogonkach, kwiaty grzbieciste, sercowate- czerwone, purpurowe, ciemnoróżowe, białe lub żółte, zebrane w jednostronnie zwisające grona.
Rozmiary. Wysokość 20-100 cm.
Gatunki i odmiany.
Serduszka wspaniała (Dicentra eximia) - liście szarozielone, trwałe i bardzo dekoracyjne, kwiaty drobne i różowe. Wysokość 20-30 cm. 'Alba' - kwiaty białe. Serduszka okazała, tzw. biskupie serce, serce Jasia (Dicentra spectabilis) - liście szarozielone, kwiaty dwubarwne: zewnętrzne płatki różowe, a wewnętrzne białe, zebrane w długie, zwisające grona. Po kwitnieniu część nadziemna zanika. Wysokość 80-100 cm. 'Alba' - odmiana o śnieżnobiałych kwiatach. Serduszka piękna (Dicentra formosa) - liście szarozielone, kwiaty różowo-fioletowe, żółte lub białe. Wysokość 50 cm.
Kwitnienie. IV-VI, mogą powtarzać kwitnienie we IX
Wymagania. Gleba próchniczna i wilgotna. Stanowisko w pełni nasłonecznione lub półcieniste, osłonięte.
Uprawa i pielęgnacja. Serduszka źle znosi przesadzanie ze względu na kruche korzenie.
Podział roślin pod koniec sierpnia. Sadzonkowanie pędów bocznych na wiosnę. Nasiona wysiewamy na początku wiosny.
Podlewanie i nawożenie.
Rośliny uprawiane na słonecznych stanowiskach wymagają obfitego podlewania, a rosnące w półcieniu podlewamy umiarkowanie. Nawozimy w okresie wegetacji nawozami wieloskładnikowymi.
Choroby i szkodniki. Rośliny mogą być uszkadzane przez pomrowy i ślimaki.
Zastosowanie.
Serduszka jest rośliną ozdobną, sadzoną na rabatach bylinowych, w ogrodach skalnych, w grupach parkowych. Nadaje się na kwiat cięty.
skalnica
Skalnica (Saxifraga). Byliny- najczęściej bardzo niskie, poduszkowe lub kobiercowe, nieliczne gatunki tworzą wysokie kwiatostany. Liście w postaci przyziemnej rozetki, u większości zimozielone. Kwiaty pojedyncze lub w gronach, baldachogronach i wiechach ponad rozetą, o barwie białej, żółtej, różowej lub czerwonej. Wyróżnia się 4 grupy skalnic: . wczesnowiosenne gatunki poduszkowe- wolno rosnące, karłowate rośliny tworzące gęste i zwarte, kopulaste rozetki, uprawiane w alpinariach, szklarniach, ogrodach skalnych, kwitną III-V . gatunki rozetkowe srebrzyste - długowieczne i bujne rośliny, rozetki duże, o łopatkowych, twardych i srebrzystych liściach, których brzegi inkrustowane są wapniem, kwiatostany do 50 cm, na ogół o białych kwiatach, kwitną V-VII . zimozielone gatunki mchowe - rozetki są miękkie i zimozielone, tworzą zwarte kobierce, kwiaty barwy białej, różowej i czerwonej, kwitną IV-VI . inne skalnice - niejednorodna grupa, rośliny o różnych wymaganiach.
Rozmiary. Wysokość 5-60 cm.
Gatunki i odmiany.
Skalnica macedońska (Saxifraga sancta) - poduszki intensywnie zielone i kolczaste, kwiaty żółte, kwitnie III-IV Skalnica liścieniolistna (Saxifraga cotyledon) - gatunek srebrzysty, liście mięsiste, ząbkowane, kwiaty białe, zebrane w spiczasty kwiatostan osiągający 60 cm, kwitnie VII-VIII, Skalnica Arendsa (Saxifraga arendsii) - gatunek mchowy, kwitnie V-VI, wysokość do 10 cm, 'Blütenteppich'- kwiaty karminowo-różowe, 'Grandiflora Alba'- kwiaty białe, Skalnica rozłogowa (Saxifraga stolonifera) - z pozostałej grupy skalnic, roślina domowa o zaokrąglonych i ząbkowanych, ciemnozielonych liściach, czerwonych od spodu, wytwarza cienkie, czerwonawe rozłogi.
Kwitnienie. W zależności od gatunku i odmiany III-VIII
Skalnice poduszkowe i srebrzyste wymagają gleb przepuszczalnych, wapiennych i słonecznych stanowisk. Skalnice mchowe rosną najlepiej na glebach dobrze przepuszczalnych, obojętnych lub kwaśnych, w miejscach wilgotnych i półcienistych.
Uprawa i pielęgnacja.
Skalnicom poduchowym szkodzi bezpośrednie działanie silnego słońca. Najlepiej je sadzić w miejscach oświetlonych, jednak nie bezpośrednio w słońcu.
Rozmnażanie. Wysiew nasion, podział roślin. Gatunki mchowe przez sadzonkowanie. Rozłogi.
Podlewanie i nawożenie.
Podlewanie zależy od gatunku i stanowiska jakie zajmuje. Skalnice poduszkowe i srebrzyste podlewamy umiarkowanie, natomiast skalnicom mchowym zapewniamy stale wilgotne podłoże.
Choroby i szkodniki.
Szara pleśń i gnicie korzeni przy nadmiernej wilgoci. Opuchlak truskawkowiec, niszczyk zjadliwy, mszyce, przędziorki.
Zastosowanie.
Skalnice sadzi się w ogrodach skalnych, na rabatach jako rośliny obwódkowe i okrywowe, jako kwietniki obwódkowe. Gatunki wielkokwiatowe stosowane na kwiat cięty.
smagliczka
Smagliczka (Aurinia, Alyssum) Rodzaj obejmuje rośliny wieloletnie, wytrzymałe na suszę i niskie temperatury. Liście szarozielone, łopatkowate lub równowąskie z szarymi włoskami, zimozielone. Kwiaty drobne, w odcieniach żółci, rzadko białe, zebrane w gęste baldachogrona. Owoc - owłosiona łuszczynka.
Rozmiary. Wysokość do 30 cm.
Gatunki i odmiany.
Smagliczka skalna (Aurinia saxatilis, Alyssum saxatile) - długowieczna roślina górska, bylina wiosny, tworzy niskie, lekko stożkowate kobierce, liście lancetowate z siwymi włoskami, kwiaty żółte, kwitnie IV-V. Odmiana: 'Citrinum' - kwiaty jasnożółte, 'Plenum' - kwiaty pełne. Smagliczka alpejska (Alyssum alpestre) - tworzy zwarty kobierzec, doskonała do obsadzania murków i wyższych skalniaków, liście szarozielone, od spodu jaśniejsze, kwiaty żółte, kwitnie V-VI.
Kwitnienie. IV-VI, powtarza kwitnienie jesienią.
Wymagania. Gleba przepuszczalna o odczynie zasadowym. Stanowisko słoneczne, osłonięte.
Rozmnażanie.
Nasiona, odmiany smagliczki skalnej można rozmnażać przez sadzonkowanie w VIII-IX (trudne i długie ukorzenianie).
tawułka
Tawułka, astilbe (Astilbe). Bylina z rodziny Saxifragaceae. Pędy proste i sztywne, kwiaty drobne, zebrane w puszyste kwiatostany-wiechy, białe lub w odcieniach różu, lila i czerwieni, liście podwójnie lub potrójnie ząbkowane, szorstkie. Owoc- jasnobrązowy mieszek.
Rozmiary. Wysokość od 30 do 150 cm
Gatunki i odmiany.
Tawułka chińska (Astilbe chinensis) - wiechy rozgałęzione, szerokie, o biało-różowych kwiatach, kwitnie w VII, wysokość 50-60 cm. Jedyny gatunek na stanowisko suche i w pełni nasłonecznione. Odmiana karłowa var. pumila o różowych kwiatach i wysokości 15 cm, kwitnie VIII-IX. Tawułka Arendsa (A. x arendsii) - mieszańce powstałe ze skrzyżowania różnych gatunków, wiechy zwarte lub luźne, o białych, różowych, liliowych lub czerwonych kwiatach, wysokość 50-150 cm. Kwitnie VI-VIII. Tawułka pojedynczolistna (A. simplicifolia) - liście pojedyncze i strzępiaste, kwiaty białe i pachnące. Wysokość do 30 cm. 'Atrorosea' - odmiana o ciemnoróżowych kwiatostanach, 'Rosea' - odmiana jasnoróżowa. Tawułka japońska (A. japonica) - kwiaty białe, kwitnie V-VI, wysokość 30-40 cm. Roślina uprawiana głównie na kwiat cięty.
Kwitnienie. VI-IX
Wymagania.
Gleba żyzna i wilgotna. Stanowisko cieniste i półcieniste. Astilbe może rosnąć na miejscach słonecznych tylko przy dostatecznie wilgotnej glebie.
Po posadzeniu rośliny ściółkujemy dobrze rozłożonym obornikiem lub korą drzew, aby zatrzymać wilgoć i użyźnić podłoże. Nie dopuszczamy do zaschnięcia roślin latem. Co 4 lata wykonujemy podział ukorzenionych roślin, aby nie obumarły. Rośliny należy chronić przed przymrozkami.
Rozmnażanie. Podział starszych roślin w IV. Nasiona.
Podlewanie i nawożenie.
Tawułki wymagają obfitego podlewania, szczególnie na mniej wilgotnych glebach. Nie stosuje się nawozów mineralnych.
Choroby i szkodniki. Mączniak.
Zastosowanie.
Roślina niezwykle dekoracyjna ze względu na różnorodność form i barw oraz efektowne kwiatostany przypominające pióropusze. Sadzi się ją w parkach, grupach naturalistycznych, oraz w pobliżu oczek wodnych i strumieni. Tawułka chińska jest dobrą rośliną okrywową, z kolei tawułkę japońską uprawia się na kwiat cięty.
trytoma
Trytoma (Kniphofia). Rodzaj z rodziny liliowatych, obejmuje byliny kłączowe, w większości wrażliwe na mróz. Kwiaty rurkowate, zwisające, zebrane w wysokie, kłosowate grona, w odcieniach żółci, oranżu i czerwieni, kwitną stopniowo od dołu ku górze - pąki kwiatowe są czerwone, a otwarte kwiaty stają się żółte. Liście zimozielone, długie, wąskie i skórzaste, przyziemne - tworzą kępy.
Rozmiary. Wysokość 40 - 100 cm.
Gatunki i odmiany.
Trytoma ogrodowa (Kniphofia hybrida) - mieszańce o zróżnicowanym wzroście i barwach kwiatów. 'Alcazar' - jaskrawoczerwone kwiaty, wysokość 150 cm, 'Ice Queen' - o kremowych, zielono podbarwionych kwiatach, wysokość 110cm, 'Royal Standard' - żółto-czerwone kwiaty, wysokość do 100 cm, 'Little Maid' - kwiaty kremowo-żółte, wysokość do 55 cm, 'Buttercup'- kwiaty zielono-żółte, 'Express' - kwiaty pomarańczowo-czerwone, odmiana wcześnie kwitnąca i dość wytrzymała na mróz. Trytoma groniasta (Kniphofia uvaria) - liście bardzo długie, kwiaty żółto-pomarańczowo-czerwone. Kwitnie VIII-X. Wysokość 80-120 cm. W uprawie spotyka się odmiany o jednolitym kolorze kwiatów- najczęściej w całości żółte lub czerwone. 'Nobilis' - odmiana o ciemnopomarańczowych kwiatach.
Kwitnienie. VI-X
Wymagania.
Gleba niezbyt żyzna, dobrze przepuszczalna i wilgotna. Stanowisko ciepłe i słoneczne, osłonięte.
Rośliny wymagają okrycia na zimę- liście związujemy do góry, a podstawę roślin zabezpieczamy grubą warstwą ściółki.
Rozmnażanie. Podział kęp jesienią. Nasiona.
Cięcie. Po kwitnieniu można wyciąć pędy.
Podlewanie i nawożenie. Latem rośliny wymagają obfitego podlewania i nawożenia.
Choroby i szkodniki. Wciornastki uszkadzające kwiaty i liście.
Zastosowanie.
Roślina ozdobna o efektownych kwiatostanach, tzw. płonących pochodniach, sadzona na rabatach, nad zbiornikami wodnymi, dobra również na kwiat cięty.
werbena
Werbena, witułka (Verbena). Rodzaj obejmuje 250 gatunków roślin jednorocznych, bylin i podkrzewów. Kwiaty zebrane w gęste, baldachowate kwiatostany, barwy białej, różowej, fioletowej lub czerwonej. Roślina o właściwościach leczniczych.
Rozmiary. Wysokość 15-50 cm.
Gatunki.
Werbena ogrodowa (Verbena x hybrida) - byliny, w polskich warunkach klimatycznych uprawiane jako jednoroczne, o pokroju zwartym i wyprostowanym lub płożącym. Pędy owłosione, liście jajowate lub lancetowate, brzegiem wycinane, karbowane lub ząbkowane, naprzeciwległe lub w okółkach. Kwiaty drobne, zebrane w główkowate kwiatostany, które stopniowo, wraz z rozwojem kwiatów tworzą wydłużone kłosy. Verbena hybrida unicolor - mieszańce jednobarwne, V. hybryda auriculiflora - odmiany z oczkiem (o białej lub ciemnej gardzieli), V. hybryda striata - werbeny włoskie, o paskowanych i kreskowanych kwiatach. Ze względu na różnorodność form, werbeny podzielono na grupy: Grandiflora - silnie rozkrzewione, obficie kwitnące, wysokość 45-50 cm. Compacta - pokrój zwarty, bardzo obfite kwitnienie, wysokość 25-35 cm. Compacta Nana - pokrój płożący, bardzo obfite kwitnienie, wysokość 15-25 cm. Tapien i Tamari - grupy odmian o zwisających pędach, odpornych na wiatr i deszcz kwiatach. Werbena peruwiańska (Verbena peruviana) - podkrzew o płożących, krótko owłosionych pędach i jaskrawoczerwonych, zebranych w kłosy kwiatach.
Kwitnienie. Od połowy lata do przymrozków.
Stanowisko.
W pełni nasłonecznione. Ziemia żyzna, próchniczna i przepuszczalna, stale wilgotna o odczynie pH 6.
Wilgotność powietrza.
Nie lubi wysokiej wilgotności. W mieszkaniu najlepsze jest przewiewne miejsce.
Podlewanie i nawożenie.
Podlewamy regularnie, obficie, po tym jak ziemia obeschnie. Zasilamy rośliny płynnym nawozem wieloskładnikowym, co 10-14 dni.
Pielęgnacja.
Usuwamy owocostany po obumarciu kwiatów. Werbena nie wytrzymuje mrozów i nie znosi suszy.
Przesadzanie.
Przed przesadzaniem obficie podlewamy. Siewki przesadzamy pojedynczo, do małych doniczek, możliwie jak najwcześniej, a na miejsce stałe sadzimy po 15 V.
Rozmnażanie. Wysiew nasion. Sadzonki.
Najczęstsze choroby i szkodniki. Mszyce, przędziorki, pieniki. Mączniak prawdziwy.
Wilczomlecz trójżebrowy
Wilczomlecz trójżebrowy (Euphorbia trigona). Rodzaj obejmuje 2000 gatunków roślin jednorocznych, dwuletnich, bylin, krzewów i drzew. Wilczomlecz trójżebrowy to sukulent pędowy o kandelabrowym pokroju, podobny i często mylony z kaktusem. Pędy ma kanciaste, ciemnozielone, z trzema lub czterema silnie spłaszczonymi żebrami, ciernie bardzo krótkie (5 mm), liście odwrotnie jajowate, osadzone w górnej części pędów. Tak jak inne rośliny z tego rodzaju zawiera biały, kleisty sok mleczny, który jest trujący i działa drażniąco na skórę.
Rozmiary. Osiąga do 200-250 cm.
Odmiany.
Wilczomlecz trójżebrowy (Euphorbia trigona) f. rubra - niezwykle efektowna odmiana o czerwonych pędach i listkach.
Kwitnienie. Wilczomlecz trójżebrowy nie zakwita w domowych warunkach.
Stanowisko.
Podłoże bardzo przepuszczalne - specjalna ziemia do kaktusów wzbogacona w kompost liściowy. Miejsce bezpośrednio nasłonecznione. Znosi okresową suszę i niedobór światła.
Wilgotność powietrza. Nie zraszamy.
Wilczomlecz trójżebrowy podlewamy umiarkowanie, zaczynamy wiosną co dwa tygodnie, a latem co tydzień. Ziemia musi przesychać między kolejnymi podlewaniami. Zimą nie podlewamy. Zasilamy płynnym nawozem wieloskładnikowym.
Pielęgnacja.
Rośliny o małych wymaganiach, jednak należy zapewnić im odpowiednie podłoże i drenaż, gdyż bardzo łatwo zagniwają. Przy pracy z roślinami zakładamy rękawiczki ochronne, a nawet okulary.
Przesadzanie.
Przesadzamy w miarę wzrostu rośliny. Dno doniczki musi być dobrze zdrenowane, wysypujemy je żwirem lub kamieniami, które przy większych okazach dodatkowo dociążą donicę.
Rozmnażanie.
Sadzonki wierzchołkowe. Po cięciu zanurzamy koniec sadzonki w wodzie, by zatamować wypływanie soku. Po obeschnięciu rany ukorzeniamy w bardzo przepuszczalnym podłożu, np. w żwirze i podlewamy po 3 tygodniach.
Najczęstsze choroby i szkodniki. Zalanie roślin prowadzi do zgnilizny. Przędziorki, mszyce, wełnowce.
yukka
Jukka karolińska, włóknista, ogrodowa; krępla (Yukka filamentosa) Bylina wiecznie zielona, w pełni mrozoodporna. Liście długie (75 cm długości), mieczowate i sztywne tworzą rozetę. Są ciemnozielone z woskowym nalotem o włóknistych białych brzegach. Kwiaty kremowe, podobne kształtem do tulipanów, zwisają zebrane w wiechy na wysokich pędach kwiatowych (1,8 m).
Rozmiary. Wysokość po 5 latach ok. 60 cm, ostateczna 2 m (razem z kwiatostanem).
Odmiany.
'Bright Edge' - jukka o dwubarwnych liściach, szmaragdowych z szerokim żółtym obrzeżeniem, 'Garland's Gold' - liście z kremowo-żółtym obrzeżeniem, 'Variegata' - liście niebieskawo-zielone o kremowych smugach i różowawych brzegach.
Kwitnienie. koniec VI - początek. VIII
Wymagania.
Gleba dowolna, ale przepuszczalna, niezbyt wilgotna. Dobrze rośnie na żyznej i lekko zasadowej. Stanowisko w pełni słoneczne.
Uprawa i pielęgnacja. Sadzimy wiosną.
Rozmnażanie.
Oddzielanie ukorzenionych odrostów (początek-połowa wiosny), oddzielanie pąków u nasady łodygi po wykopaniu całej rośliny.
Podlewanie i nawożenie. Podlewać obficie latem. Nawozić umiarkowanie, nie przesadzając z azotem.
Choroby i szkodniki.
Dość podatne na plamistość liści. Szkodnikami atakującymi mogą być tarczniki i wciornastki
Zastosowanie.
Jukka ogrodowa jest rośliną ozdobną o egzotycznie wyglądających pędach kwiatowych. Sadzi się ją w ogrodach, na trawnikach jako soliter lub na rabatach grupami. Może być również uprawiana w pojemnikach. Ponadto, jukka jest rośliną leczniczą o właściwościach oczyszczających i wspomagających odporność.
zawilec
Zawilec (Anemone) Bylina kwitnąca w zależności od gatunku od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Organy odziemne w postaci bulw, kłączy lub włóknistych korzeni. Liście u większości złożone, ząbkowane, wyrastają okółkowo po trzy na łodydze kwiatostanowej, często występują liście odziomkowe, kwiaty barwy białej, różowej, czerwonej, żółtej, niebieskiej lub fioletowej. Owoc- niełupka.
Rozmiary. 5-150 cm wysokości.
Gatunki i odmiany.
Zawilec grecki (A. blanda) - kwiaty duże, gwiazdkowate, jasnoniebieskie, kwitnie w IV, roślina na niskie rabaty, na zimę wymaga okrycia, wysokość 10 -20 cm. 'Pink Star'- kwiaty różowe, 'Fairy' - kwiaty białe Zawilec koronowy, wieńcowy (A. coronaria) - tworzy bulwy, kwiaty na ogół pełne, białe, czerwone, niebieskie lub fioletowe, o czarnych pręcikach, wysokość do 35 cm. Odmiany z grupy De Caen cechuje silny wzrost i duże, pojedyncze kwiaty. Grupa St. Brigid - kwiaty pełne lub półpełne. Odmiana 'Mona Lisa'F1 - wysokość około 50 cm, uprawiana tylko pod osłonami, na kwiat cięty. Zawilec mieszańcowy (A. hybrida) - liście podobne do winobluszczu, ciemnozielone, kwiaty białe, różowe, czerwone, kwitnie od VIII do przymrozków, wysokość 40-120 cm Zawilec gajowy (A. nemorosa) - naturalnie występuje w runie lasów liściastych i mieszanych, tworzy kłącza, kwiaty białe, kwitnie III/IV, wysokość 15 cm, 'Alboplena', 'Alba Plena' - kwiaty białe, pełne, 'Robinsoniana' - kwiaty jasnoniebieskie Zawilec żółty (A. ranunculoides) - roślina kłączowa, kwitnie III-V, wysokość 20 cm zawilec japoński (A. japonica) - wysokość 70-90 cm, duże (6 cm średnicy) kwiaty białe i różowe zebrane w w lużne wiechy pojawiają się VIII-IX. Zawilec wielkokwiatowy, leśny (A. sylvestris) - gatunek pod całkowitą ochroną, wysokość 25-40 cm, kwiaty duże i białe, tworzy kłącza i ozdobne puszyste nasienniki, kwitnie IV-V.
Kwitnienie. W zależności od gatunku III-X
Wymagania.
Gleba żyzna i dobrze przepuszczalna. W zależności od gatunku, zawilce lubią stanowisko słoneczne i suche (zawilec grecki, koronowy) lub chłodne i zacienione (zawilec żółty, gajowy, wielkokwiatowy). Zawilec mieszańcowy najlepiej rośnie na stanowisku półcienistym, ale przy chłodnym i wilgotnym podłożu będzie rósł i w pełnym słońcu.
Uprawa i pielęgnacja.
Zawilce wcześnie kwitnące sadzimy jesienią, zaś późno kwitnące (A. hybrida) wiosną lub wczesnym latem. Niektóre wymagają okrycia na zimę - zawilec grecki, zawilec mieszańcowy, którego przykrywamy do 2 roku po posadzeniu, pod koniec X, na grubość15-20 cm. Zawilec koronowy jest wrażliwy na mróz - najlepiej bulwki wykopać po zaschnięciu liści i przechować w pomieszczeniu.
Rozmnażanie.
Wcześnie kwitnące- jesienią lub zaraz po kwitnieniu wykonujemy podział roślin kłączowych, rośliny bulwiaste dzielimy tak, by każda część miała pąk wierzchołkowy, nasiona. Późno kwitnące dzielimy wiosną.
Podlewanie i nawożenie.
Podlewamy regularnie, tak by utrzymać stale wilgotną glebę. Nie podlewamy podczas letniego spoczynku. Nawozimy regularnie w okresie wzrostu (A. coronaria).
Choroby i szkodniki.
Szara pleśń, mączniak rzekomy i prawdziwy, rdza śliwki, śnieć zawilca, wirus mozaiki ogórka. Nicienie, pchełki, ślimaki, skorki.
Zastosowanie .
W zależności od gatunku, zawilce sadzi się na rabatach bylinowych, w grupach ogrodowych i parkowych, jako runo parków naturalistycznych, uprawia w szklarniach lub tunelach na kwiat cięty.
zawciąg
Zawciąg (Armeria). Bylina częściowo lub całkowicie mrozoodporna. Liście wąskie, lancetowate lub trawiaste, kwiatostan gęsty i kulisty, osłonięty suchymi podsadkami, osadzony na bezlistnej łodydze, ponad kępką liści.
Rozmiary. Wysokość 10-30 cm.
Gatunki i odmiany.
Zawciąg nadmorski (Armeria maritima) - tworzy zwarte kępki, liście szarozielone, kwiatostany kuliste, barwy białej, różowej lub karminowej, kwitnie V-VI, wysokość 20-30 cm. 'Frühligszauber' - kwiaty karminowo-różowe, osadzone na krótkich szypułkach, równych z liśćmi, 'Alba' - kwiaty białe, liście zimozielone, 'Düsseldorfer Stolz' - kwiaty jaskrawo amarantowe. Zawciąg szerokolistny (Armeria pseudoarmeria, A. latifolia) - liście lancetowate, niebiesko-zielone, kwiaty różowe z białymi podsadkami, kwitnie VI-VII, wysokość 20 cm. 'Bee's Ruby' - kwiaty ciemnoróżowe, wysokość 25 cm. Zawciąg jałowcolistny (Armeria juniperifolia, A. caespitosa) - bylina zimozielona, kwiaty bladoróżowe, liście spiczaste, szaro-zielone, kwitnie na początku IV, wysokość 10 cm. 'Alba' - kwiaty białe.
Kwitnienie. IV- IX
Wymagania. Gleba żwirowa, przepuszczalna, niezbyt wilgotna. Stanowisko słoneczne lub półcieniste.
Rozmnażanie. Wysiew nasion w czerwcu oraz podział roślin późnym latem.
Podlewanie i nawożenie. Podlewamy w małych ilościach.
Choroby i szkodniki. Na ogół nie występują.
Zastosowanie.
Roślina uprawiana w ogrodach skalnych, alpinariach, na murkach i rabatach, także jako obwódki.
żagwin
Żagwin, aubrieta, obrecja (Aubrieta). Cenna bylina skalna, tworząca zawarte, szaro-zielone kobierce i poduszki. Pędy owłosione, liście eliptyczne, ząbkowane lub całobrzegie, zimozielone, kwiaty drobne, zebrane w szczytowe grona, barwy białej, fioletowej lub czerwonej.
Rozmiary. Wysokość 5-10 cm.
Gatunki i odmiany.
Żagwin ogrodowy (Aubrieta cultorum) - odmiany ogrodowe o czystych i intensywnych barwach, 'Rosenteppich' - kwiaty duże i ciemnoróżowe, 'Tauricola' - kwiaty lawendowo-niebieskie, 'Ville d' Orleans' - kwiaty czerwone, 'Variegata' - kwiaty fioletowo-niebieskie, liście zielone o kremowych brzegach, 'Royal Red' - kwiaty czerwone. Żagwin zwyczajny (Aubrieta deltoidea) - tworzy szeroko rozrastające się poduchy, kwiaty fioletowe, czerwone, purpurowe, czasem białe, liście ząbkowane, wysokość 5-10 cm. Odmiany botaniczne: var. graeca - silny wzrost, var. taurica - kwiaty ciemnofioletowe, var. microphylla - drobne i gęste ulistnienie.
Kwitnienie. IV-VI
Uprawa i pielęgnacja. Okrywamy na zimę gałązkami iglaków. Rośliny źle znoszą przesadzanie.
Wymagania.
Gleby lekkie, przepuszczalne i ciepłe, żyzne i wapienne. Stanowiska słoneczne lub półcieniste (kwitną dłużej).
Rozmnażanie. Podział we IX lub w III, sadzonki wierzchołkowe i nasiona.
Podlewanie i nawożenie. Podlewamy umiarkowanie.
Choroby i szkodniki. Mączniak prawdziwy i mączniak rzekomy.
